Sterilizasyon

Bir maddede veya cisimde bulunan her türlü zararlı ya da zararsız tüm canlıların ortamdan uzaklaştırılıp arındırılması işlemine sterilizasyon denir. Bir ortamda çalışmadan önce ortamı, kullanılan el aletlerini ve cihazları tüm mikroorganizmalardan arındırmadan çalışmak mümkün değildir.

   Sterilizasyon yöntemleri 4 tanedir.

1. Isı ile Sterilizasyon
2. Süzme ile Sterilizasyon
3. Kimyasal Madde ile Sterilizasyon
4. Işınlama ile Sterilizasyon   

Isı ile Sterilizasyon, Nemli Isı ve Kuru Sıcak Hava ve Alevle Yakma olmak üzere üçe ayrılır.           

A) Nemli Isı İle Sterilizasyon:

           1) Basınçla Sterilizasyon:

• Basınçlı Buharla Sterilizasyon: Buhara doymuş bir ortamda 100°C'den yüksek bir ısı ile sterile etme yöntemidir. Otoklav adı verilen aletler kullanılır. 
• Basınçsız Buharla Sterilizasyon: Buhara doymuş bir ortamda  100°C'de basınçsız bir sterilizasyon işlemidir. Koch Kazanı bu amaçla kullanılır. Genel olarak 121°C'de 15 dakika ya da 125°C'de 30 dakika bekletmek sterilize etmek için yeterlidir. 

           2) Sıcak Su İle Sterilizasyon:

• Kaynatma ile Sterilizasyon: 100°C'de 30 dakika bekletmek sterilizasyon için yeterlidir.
• Tindalizasyon: Sıvı maddeleri belirli bir ısı derecesinde bir kaç gün sürecek şekilde sterile etme yöntemidir. Birinci gün ısıtmada bakterilerin vejetatif şekillileri ölür. Sporlu bakteriler canlı kalır. İkinci gün ısıtmada sporlu bakterilerde ölür. Üçüncü yapılan ısıtmada ise sterilizasyon işlemi tamamen sağlanmış olur.

B) Kuru Sıcak Hava ile Sterilizasyon: Nem kullanılmadığı için uzun sürmektedir. 175°C de 1 saat, 165°C'de 2 saat, 150°C'de 3 saat sterile etmek için yeterlidir. Pasteur Fırınları bu yöntemle kullanılmaktadır. Cam ve metal aletleri sterile etmede kullanılır. 

C) Alevle Yakma ile Sterilizasyon: İğne, cam aletlerin yüzeyleri ve kadavraların sterilizasyonunda kullanılır. 

Sıvı ortamdaki mikropları süzüntünün üstünde bırakarak sterile etmek yöntemidir. 

Isıya duyarlı malzemeleri sterile ederken fiziksel yöntemlerin yanında kullanılan bir yöntemdir. Kimyasallar; mikroorganizmaların, protein denatürasyona uğramasını sağlayarak enzimsel işlevlerini bozarlar. Kullanılan bazı kimyasal maddeler ise etilen oksit, hidrojen peroksit, glutaraldehit.

En çok kullanılan ışınlar X ışınları, gama ışınları, ultraviole ışınlarıdır. Ultraviole ışınları daha çok ortamın sterilizasyonunda kullanılır. Radyasyon ile sterilizasyon ise ısı ile sterile edilemeyen aletlerde kullanılır.