Omurgalılar

Omurgalılar, arka kemiği veya omurgası olan hayvanlardır. Kambriyen Patlaması denen kısmen hızlı değişim süreci sırasında evrimleşmiştir. Bilinen en eski omurgalılar Myllokunmingia ve Haikouchthys ercaicunensis’dir. Omurgalılar grubuna ait olan hayvanlar, baştan vücudun kuyruğuna kadar kemik elementleri zincirine sahiptir. Hayvanlarda bulunan omur, hareketlerinde onlara yardımcı olur. Her ne kadar büyüklükleri ve hareketlilikleri çok az olsa da omurgalılar, toplam hayvan dünyasında sadece küçük bir yüzdeyi temsil eder. Günümüzde toplam 66.000 civarında türü bulunmakla birlikte küçük balıklardan fillere ve balinalara kadar çeşitlilik gösterirler. Tüm omurgalılarda ağız, hayvanın ön tarafında bulunurken anüs vücudun arkasında bulunur. Anüsün ötesinde uzanan kısmında ise kuyruk bulunur. Kuyruğun içinde omurga bulunurken sindirim kanalı bulunmaz.

• Omurgalılar iyi gelişmiş organlara ve kapalı dolaşım sistemine sahiptirler.
• Vücut sıcaklıklarını düzenleyebilirler.
• Kafatası, uzuv kuşakları, iç kemerler ve iki ek uzantıdan oluşan kemikli endoskeletona sahiptirler. Endoskeletona bağlı kaslar harekete geçmeye yardımcı olur.
• 2 ila 4 odacıklı ventral kalpleri vardır.
• Karaciğer, sindirim bezleri ve pankreas ile geniş bir sindirim sistemi vardır. Ayrıca iyi gelişmiş vücut boşluğu vardır.
• Omurgalıların kanları kırmızı kan ve beyaz kan hücreleridir.
• Omurgalıların genel vücut planı baş, gövde, ekler ve anal kuyruktan oluşur.

Omurgalıların İngilizce ismi olan vertebrates, Latincedeki vertebratus sözcüğünden türetilmiştir. Ağız ve farenks sindirim sisteminin parçaları olarak düşünülebilir. Muhtemelen, sindirim bezlerinin orijinal durumu, yiyecek kütlesini boşluğuna almış olabilecek bir ventral divertikülün durumundaydı. Bu divertikül, amphioksusta veya tunikanın “bağırsağında” görülen divertikül ile eşleşerek hem karaciğerin hem de pankreasın salgılarını üretmiştir. Zamanla karaciğer yavaş yavaş pankreastan ayrılmıştır. Karaciğerin bağırsaktan ayrılması, ayrı kan ve metabolik aktivitelerinin olduğunu gösterir. Karaciğerin en belirgin yan ürünü olan safra kesesi oluşumu bağırsakla kanal bağlantısı olmasını gerektirmiştir. Buna karşın, pankreas sindirim enzimleri üretmeye devam etmiştir ancak salgı hücreleri artık gıda kütlesiyle doğrudan temas halinde değildir. Pankreas, yalnızca kısmi bir bağırsak sindirim enzimi kaynağı olduğu için, bazen küçültülmüş ve bağırsak duvarının içine sarılmış veya bağırsakta küçük doku parçaları halinde dağılmış şekilde oluşmuştur.

Boşaltım sistemi, glomerüllerde kanı filtreleyen ve selektif sekresyon ve yeniden emilim yoluyla vücuttan çeşitli atıkları gideren nefronlarla sağlanır. Köpekbalığı veya coelacanth Latimeria'da üre, kanın ozmotik basıncını deniz habitatına yükseltmek için kullanılır, böylece bu organizmalar önemli miktarda metabolik enerji tasarrufu sağlar. Kalın bağırsak, aynı zamanda balık solungaçları veya memelilerin ter bezleri gibi yardımcı bir boşaltım organı olarak da işlev görür.

Solunum, akciğer veya solungaç gibi özel vücut yapılarını içerir. Solunum, hem organizmanın vücudu ile çevre arasında hem de kan sistemi ile vücut dokuları arasında gaz değişimini içerir. Ayrıca, oksijenin kullanıldığı ve karbondioksitin üretildiği hücresel solunumları da içerir. Omurganın bu işlevsel alanda hiçbir özelliği yoktur.

Omurgalıların dolaşım sistemi damarların içinde gerçekleşmektedir. Ancak hücrelerin kan içinde ve dışında serbest dolaşımı da vardır. Kan dokuları, özelleştirilmiş hücreler arasında belirgindir ancak bunlar hayvanlar arasında ayrıntılı olarak değişmektedir. Kanın bağışıklık fonksiyonu en iyi omurgalılarda gelişmiştir.

Endokrin sistem ayrı organlar ile karakterize olup hipofiz veya tiroid bezinin ortaya çıkışı, bu grupta meydana gelen evrimsel değişim göstergesidir. Bu sistemin bazı bölümlerinin nispeten evrimleşmemiş doğası, bağırsak duvarındaki bazı dağınık hücrelerde hatta pankreas hücrelerinin kümelerinde görülür.

Fosillerin açığa çıkardığı omurgalıların bilgisi son birkaç yılda hızla artmıştır. Atalarının omurgalıları (protovertebratlar) yüz yıldan uzun bir süredir aranmaktadır ve bugün onu bulma olasılığı geçmişte olduğundan daha büyük değildir. Protovertebratın tanınabilir bir durumda fosilleşmiş bir formunun bulunmasının imkânsızlığını gösteren iki faktörün küçük ve yumuşak gövdeli olduğu varsayılmaktadır.

Balıklar

İlk balıkların 518 milyon yıl önce Kambriyen Dönemi tarihi boyunca ortaya çıktığı düşünülmektedir. Bugün dünyanın tatlı ve tuzlu sularında bulunan 30.000'den fazla balık türü bulunmaktadır.

Balıklar 10 mm'den başlayıp 20 metreden daha fazla uzunluklara ve yaklaşık 1,5 gramdan binlerce kilograma ağırlıklara kadar değişmektedir. Bazıları sığ termal kaynaklarda 42 ° C'nin (100 ° F) biraz üzerinde, diğerleri Kuzey Kutup Denizi'nde 0 ° C'nin (32 ° F) birkaç derece altında veya 4.000 metrenin (13.100 feet) altındaki derin soğuk sularda yaşarlar.

Balık üreme yöntemleri değişkenlik gösterir, ancak çoğu balık döllenir ve vücudun dışına dağılmış çok sayıda küçük yumurta bırakır.

Kurbağalar

Göl ve nehir kenarlarında yaşayan kurbağalar yaşamlarının bir kısmını suda devam ettirirken bir kısmını da karada geçirmektedirler. Kurbağaların derileri nemli ve kaygan olup yumurta ile çoğalmaktadırlar. Yavrularına larva adı verilmektedir. İki yaşamlı olarak bilinen kurbağalar solungaç solunumu ve deri solunumu yapabilmektedirler.

Memeliler

Omurgalı hayvanların en gelişmişleri olan memeliler doğurarak çoğalırlar ve yavrularını sütle beslerler. Akciğer solunumu yapan memelilerin çoğunluğu karada yaşar. Suda yaşayan türleri de vardır. Vücutları genellikle kıllarla kaplıdır.

Kuşlar

Yaşama alanları oldukça geniş olan kuşlar, yumurta ile çoğalırlar, akciğer solunumu yaparlar. Kanatları sayesinde uçma yeteneği olan kuşların bazı türleri (deve kuşu, penguen, tavuk, hindi) sınırlı uçma kabiliyetine sahiptir.

Sürüngenler

Sürüngenlerin büyük bir çoğunluğu karada yaşamakta olup suda yaşayan türleri de mevcuttur. Sürünerek hareket eden bu canlıların vücutlarında sert kemik bulunur ve vücutları pullarla kaplıdır. Kurbağalar gibi yumurta ile çoğalırlar. Akciğer solunumu yapmaktadırlar.