Anatomi

Anatomi, insan vücudunun işleyişini, yapısını, organlarını ve bu organların ilişkilerini inceleyen bir bilim dalıdır. Çıkarmak anlamına gelen "ana" ile kesmek anlamına gelen "tome" kelimelerinin birleşiminden oluşur. Bu bilim dalının çalışmaları sayesinde insan vücudunun normal işleyişi tanımlanabilmektedir.

Batı'da Avicenna olarak bilinen İbn-i Sina tarafından 1025 yılında yazılan "el-Kanun fi't-Tıb", tıp alanında önemli bilgiler vermenin yanısıra içerisinde anatomi ve fizyolojiye dair bilgiler de barındırmaktadır. Bu kitap 17 dile çevrilmiş ve üniversitelerde ders kitabı olarak da okutulmuştur. 

1242 yılında İbn Nefis, insanlardaki dolaşımı doğru bir şekilde tanımlayan ilk insan olmuştur. William Harvey ise 1628'de insan dolaşım sistemini keşfetmiştir. 

İnsan vücudu hakkında tanımlayıcı bilgiler içeren, ilk gerçekçi anatomi atlası ise A. Vesailus'un 1543 yılında yazmış olduğu "de humani corporis fabrica" isimli kitaptır. O döneme kadar yazılmış en doğru anatomik bilgileri içeren bu kitap, modern tıbbın başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

Türk tarihine bakıldığında, Hekim Şanizade Mehmet Ataullah Efendi 1816 yılında "Teşrih" (anatomi) kitabını yazarak, ülkedeki anatomi eğitimine önemli bir katkı sunmuştur. 19.yüzyılda yaşamış olan Mazhar Paşa ise Osmanlı'da modern anatominin kurucusu olarak kabul edilmektedir.

Anatomi bilimi, vücudu inceleme yöntemleri bakımında kendi içerisinde bölümlere ayrılmıştır:

1. Makroskobik Anatomi: Çıpla gözle görülebilen oluşumları inceler.
2. Mikroskobik anatomi: Çıpla gözle görülemeyen oluşumları inceler. kendi içinde de "histoloji" ve "sitoloji" olmak üzere ikiye ayrılır. histoloji dokuları incelerken, sitoloji ise hücreleri inceler.
3. Gelişimsel Anatomi: İnsan vücudunun zygot'un döllenmesinden ölünceye kadar geçirdiği evreleri ve yapısal değişimleri inceleyen anatomi dalıdır.
4. Sistematik anatomi: "Kemik sistemi, dolaşım sistemi" gibi vücudu sistemlere ayırarak inceleyen anatomi dalıdır. Tıp eğitimde genellikle bu yöntem tercih edilir. 
5. Topografik anatomi: Vücudu bölgelere ayırarak inceler. 
6. Sportif Anatomi: Spor faaliyetleri için anatomik yeterlilikleri inceleyen daldır. 

Dünya çapında anatomik bölgelerin doğru bir şekilde ifade edilebilmesi için ortak bir vücut pozisyonuna ihtiyaç duyulmuştur. Anatomi biliminde kullanılan yön terimleri bu duruş şekli üzerinden tanımlanmaktadır. Bu duruş, kadavranın yatırılış şeklini esas almaktadır.

Anatomik duruşta; kişi ayakta dik bir şekilde durmaktadır. Gözler ve el ayaları karşıya bakacak şekilde, gövdenin yanlarından sarkmakta, ayak topukları birleşik bir şekilde durmaktadır. 

Diğer bilim dalları gibi tıp alanında da dünya çapında ortak bir dil kullanma ihtiyacı duyulmuştur. Bu terimlerin ortak kullanımı, yapılan araştırma sonuçlarının daha rahat bir şekilde tüm dünyaya duyurulması, önemli buluşlarda dil farklılıklarından doğabilecek yanlışlıkları önlemesi açısından büyük bir öneme sahiptir. 

Tıp alanında kullanılan bilim dili Latincedir. Latince'nin bilim dili olarak tercih edilmesinin sebebi; yeni kavramlar için elverişli olması, ölü bir dil olduğu için değişme imkanının bulunmaması ve bir çok Avrupa dilinin kökeni olarak kabul edilmesidir.

Anatomi'de sıklıkla kullanılan bazı terimler şunlardır:

- os: kemik

-cartilago: kıkırdak

- articulatio: eklem

- ligamentum: bağ

- musclus: kas

- vas: damar

- arteria: atardamar

- vena: toplardamar

- nervus: sinir

- ramus: dal

- extremitas: uzuv