Safran

  Safran, sonbaharda hoş kokusuyla mor çiçekler açan, boyu 20-30 santimetre arasında değişen çokyıllık ve soğanlı, kırmızı stigma bir bitki türüdür. Çiçekleri yapraklarından daha önce açmaktadır. Safran tarımı çok eski zamanlardan beri yapılmaktadır. Oldukça değerli bir bitkidir. Bitkinin çiçeğinin stigma kısmı uygun biçimde kurutulup toz haline getirilerek kullanılmaktadır. Safran altın sarısı rengini α-krosine etken maddesinden alır. Tadını ise keskin glükozit pikrokrosinden almaktadır.

 Safran, sıcak, kuru yaz rüzgarlarının olduğu yarı kurak iklimlerde yetiştirilebilir. Şiddetli soğuğa dayanıklıdır ve -10 derecede bile korunur. Yalnız 1000-1500 mm yağış alan nemli iklimlerde yetiştirilmediğinde sulama gerektirir. Yıllık ortalama 450 mm yağış alan Yunanistan ve İspanya’da yetiştirilirken sulama gerektirir.

  Safran, Hindistan, Doğu Akdeniz, Balkanlar gibi bir çok yerde yetiştirilebilirken, günümüzde en çok İran ve İsapanya'da yetiştirilmektedir. İtalya, Fransa'da kültürü yapılmakta, ülkemizde ise Safranbolu'da yetiştirilmektedir.

 Safran sağlık alanında ve gıdada kullanılan oldukça yararlı ve değerli bir bitkidir. Tarihin sayfalarına baktığımızda Dioskurides tedavi edici bir bitki olarak söz etmiş ve kullanmıştır. Kullanım alanları;

1. Sağlık Alanında: Safran sağlık alanında birincil olarak sindirimle ilgili şikeyetlerde kullanılır, sindirimi kolaylaştıran spazmı azaltan etkisi üzerine tercih edilebilmektedir; düşük dozlarda kullanıldığından midedeki salgıyı uyarır. Sindirim dışında, sakinleştirici etkisi, iştah açıcı etkisi de bulunmaktadır. Bunların dışında kozmetikte ve ilaçlarda renk vermesi adına kullanılmaktadır.
2. Gıda Alanında: Acımsı ve keskin bir tadı vardır. Yemeklere sarı bir renk verir ve zeytinyağında çözülmez. Bazen deniz ürünleri yemeklerinde kullanımına rastlanmakla birlikte genel olarak pilav ve tatlılarda, soslarda kullanılmaktadır.

  Safran 150'den fazla aroma veren ve uçucu bileşik içerir. Bunların bir kısmı zeaksantin, likopen ve α ile β karoten içeren karotenoidlerdir;

• Karatenoit: renkli, glikozit
• Pikrokrosin: renksiz, acı madde, glikozit
• Krosetin: renk verici
• Safranal: koku verici
• Glikoz

içermektedir.