İnsan Vücudunun Sistemleri

İnsan vücudu 11 ana organ sistemine sahiptir. Her bir sisteminin farklı görevleri vardır. Bu sistemler birbirleriyle bağlı olarak çalıştığından herhangi bir sistemdeki bozukluk diğer sistemlerin çalışmasını sekteye uğratabilir. İnsan vücudunun yaşamsal faaliyetlerini sağlıklı ve yeterli seviyede gerçekleştirebilmesi ancak organların birbirleriyle sağlıklı ve uyumlu hareket etmelerine bağlıdır.

Çok hücreli canlılarda besin ve oksijenin tüm hücrelere ulaşmasını sağlayan dolaşım sistemi; kan, damarlar ve kalpten meydana gelir. Dolaşım sistemi vücuttan karbondioksit ve diğer zararlı maddelerin atılmasını sağlar.

Kalp: Göğüs boşluğunda iki akciğer arasında yer alan kalp, hızlı, istemsiz ve güçlü çalışan kaslardan oluşur. Kanın damarlar içerisinde hareket etmesini sağlar. Kalbin üzerinde kaygan bir sıvı olarak bulunan zar, kalbi gelebilecek darbelere karşı korur. Kalp iki kulakçık ve iki karıncığa sahip dört gözlü yapıdadır. Kalbin sağ bölümünde kirli, sol bölümünde ise temiz kan bulunur.

Damarlar: Atardamar, toplardamar ve kılcal damar olmak üzere üç çeşit damar bulunmaktadır. Atardamarlar vücuda kalpten kanı taşırlar. Genellikle oksijence zengin temiz kanı taşırlar. (Akciğer atardamarları hariç) En büyük atardamar “Aort” atardamarıdır.

Vücuttaki kirlenmiş kanın taşınması görevini ise toplardamarlar yapar. Akciğer toplardamarı hariç bütün toplardamarlar kirli kan taşırlar. Atardamarlara göre, toplardamarlarda kanın akış hızı yavaştır. Toplardamarlar, atardamarlara göre daha geniş olduğundan daha fazla kan taşıyabilmektedirler.

Vücuttaki hücrelerin arasını ağ gibi saran tek sıralı epitelyum hücrelerden oluşan kılcal damarlar, atardamarları ile toplardamarları birbirine bağlar. En ince damarlardır ve kan ile hücre arasında madde alışverişini sağlamaktadırlar.

Vücuttaki her dokunun çalışması için oksijene ihtiyaç vardır.  Solunum sistemi, vücut dokularına oksijenli kan sağlar ve atık gazları uzaklaştırır. Solunum sisteminin organları şunlardır:

• Burun
• Akciğer
• Yutak
• Gırtlak
• Bronş
• Soluk Borusu
• Akciğer

Burun ve ağız yardımı ile dışarıdan alınan temiz hava sırasıyla yutak, gırtlak ve akciğerlere gelir. Buradan bronş ve bronşçuklara geçen temiz hava daha sonra alveollere geçer ve kana karışır. Kan oksijeni taşır, hücreler oksijenden enerji elde eder ve bu sırada oluşan karbondioksiti taşınarak ağız ve burundan dışarı verilir.

Sindirim sistemi, vücudun kimyasal bir parçalama işlemi ile gıdaları kullanılabilir besinlere yani kana ve hücrelere geçebilecek kadar küçük parçalara dönüştürmesini sağlar.  Sindirim sisteminin organları şunlardır:

• Ağız boşluğu
• Dil
• Diş
• Tükürük bezleri
• Diyafram
• Yemek Borusu
• Mide
• On iki parmak bağırsağı
• İnce bağırsak
• Kalın bağırsak

Sindirim kimyasal ve mekanik işlemler sonucunda gerçekleşir. Sindirim ilk olarak ağızda başlar. Burada dişler yardımı ile küçük besinlere ayrılan besinler aynı zamanda tükürük salgısı ile de yumuşatılır. Daha sonra yutak yardımı ile yemek borusuna ve daha sonra mideye ulaştırılır. Mide öz suyu yardımı ile kimyasal sindirim geçekleşir. Aynı zamanda midenin kasılıp gevşemesi mekanik sindirime de neden olur. Midede mekanik ve kimyasal sindirime uğrayan besinler iyice küçük parçalar halinde kana karışmak üzere ince bağırsak da emilerek kalın bağırsağa iletilir. Kalın bağırsağa posa olarak iletilen su ve minareler emilir.

Sindirim sistemine karaciğer ve pankreas yardımcı olur. En çok görülen sindirim sitemi hastalıklarına örnek olarak bulantı, kusma, kabızlık, ishal, gastrit, siroz, ülser ve basur sayılabilir.

Vücuttaki fazla suyun, hücrelerden ve vücut sıvısından uzaklaştırılması sistemine boşaltım sistemi denir. Boşaltım sisteminin organları şunlardır:

• Böbrekler
• Üreterler
• Sidik Kanalı
• İdrar Kesesi

Ayrıca deri, akciğer, karaciğer ve kalın bağırsak da boşaltım sisteminin yardımcı organlarıdır. Kandaki zararlı maddeler ayrıştırılarak idrar kanalı vasıtasıyla vücuttan uzaklaştırılır. Terleme, nefes alışverişi de boşaltım olarak sayılır. Böbrek yetmezliği, böbrek taşı, üremi, sistik gibi sık rastlanan hastalıklar, boşaltım sistemi hastalıklarıdır.

İskelet sistemi vücuda temel çerçevesini vererek yapı, koruma ve hareket sağlar. Vücudun dik durması ve hareket etmesi iskelet sistemi sayesinde gerçekleşir.  Kas sistemi ve iskelet sisteminden meydana gelir.

Kas sistemi

Kas sistemi, iskeleti hareket ettiren,du ruşu koruyan ve hücre metabolizması yoluyla ısı üreten vücuttaki kas toplamından oluşur. İnsanlarda düz kas, çizgili kas ve kalp kası olmak üzere üç tür kas bulunur.

Vücutta istemsiz olarak çalışan; solunum, dolaşım ve sindirim gibi hayati öneme sahip olan faaliyetlerin çoğu düz kaslar tarafından gerçekleştirilir. Kalp haricindeki bütün iç organların neredeyse hepsinde düz kaslar bulunur. Beyaz renkli ve tek çekirdeklidir. Yavaş çalışırlar, yorulmazlar ve enine bantlaşma görülmez.

Aynı zamanda iskelet kasları olarak anılan çizgili kasların destek ve hareket sistemi içerisinde çok önemli görevleri bulunmaktadır. İsteyerek hareket ettirdiğimiz bütün organlarda bulunan bu kaslar, çok çekirdekli hücrelerdir. Miyoglobin pigmentlerini içerdiği için kırmızı kaslar olarak da bilinmektedirler.

Sadece kalbin yapısında bulunan kalp kaslarının hücreleri silindirik yapıdadır. Genellikle tek çekirdeklidirler. Bol mitokondriye sahiptirler. Otonom sinir sistemi tarafından çalışması düzenlenen kalp kasları bu haliyle düz kaslara, şekil olarak ise çizgili kaslara benzemektedirler.

İskelet Sistemi

Kasların yardımı ile vücudun hareket etmesini sağlayan iskelet sistemi iç organları korur. Alyuvar ve akyuvar üretir. Fosfat, magnezyum, potasyum, kalsiyum gibi mineralleri depo eder. Baş, gövde ve üyeler olmak üzere üç bölümde incelenen iskelet sistemini 207 kadar kemik meydana getirir.

Sinir sistemi etrafımızdaki dünyayı algılamamızı, kavramamızı ve yanıtlamamızı sağlar. Merkezi ve çevresel sinir sitemi olarak ikiye ayrılır. Sinir sisteminin organları şunlardır:

• Beyin
• Beyincik
• Omurilik Soğanı
• Omurilik

Merkezi sinir sisteminin en önemli organı beyindir ve kafatası içerisinde bulunur. Sağ ve sol iki yarım kürede simetrik olarak bulunur.

Beyin ile omurilik soğanı arasında ve kafatasının arkasında bulunan organ ise beyinciktir. Yüzeyi girintili çıkıntılı olan beyincik, sağlı sollu iki yarım küreden oluşur.

Beyin ile omurilik arasında bulunan omurilik soğanının dış kısmı düzdür. Sinirsel iletimi sağlar ve iç organların yönetilmesinde görev yapar.

Omurga kanallarının içerisinde bulunan omuriliğin çeşitli görevleri vardır. Sinirsel iletim, refleks gibi olayların kontrolünü yapan omuriliğin canlı yaşamı için çalışması şarttır.

Üreme sistemleri erkek ve dişi üreme sistemi olarak ikiye ayrılır.

• Dişi üreme sistemi

Dişi üreme sisteminin organları şunlardır:

1. Yumurtalıklar – Ovaryumlar: İçinde belli sayıda folekül kesesi ve bu keselerin içerisinde olgunlaşmamıs yumurta hücreleri bulunur.
2. Yumurta Kanalları – Fallopi Tüpleri: Döllenmenin olduğu kısımdır.
3. Uterus – Rahim: Kasılma yeteneği çok güçlü olan armut şeklindeki organa rahim denir.
4. Serviks ve Vajina: Döllenmemiş yumurtanın atılması, spermlerin üreme organına bırakılması ve doğumun gerçekleşmesi görevlerini vajina gerçekleştirir.

• Erkek Üreme Sistemi

Erkek üreme sisteminin organları şunlardır:

1. Erkek Eşey Organı: Her epididimisin bağlandığı üretra, erkek eşey organı vasıtasıyla vücut dışına aktarılır.
2. Yardımcı Bezler: Rostat bezi, cowper bezi ve seminal bez denilen üç bezden oluşur.
3. Testisler: Spermlerin üretildiği yerlerdir.