Karbonhidratlar

Karbonhidratlar yeryüzünde en fazla bulunan maddelerdendir. İnsanın günlük enerji ihtiyacının %57'si karbonhidratlardan sağlanır. Karbonhidratlar karbon, hidrojen ve oksijen atomlarımdan oluşur. Karbonhidratlar yapısındaki karbon atomu kadar su molekülü içerirler. Karbonhidratlar vücudun yapısında bulunan vücut için birincil enerji kaynağı olan moleküllerdir.

Karbonhidratlar yapılarına göre 3 grupta incelenmektedir:

Monosakkaritler: Basit şekerler olarak bilinir, tek şeker içerir. Temel karbonhidrat sınıfıdır. Karbonhidratların yapıtaşıdır. Genel formülleri (CH2O)n'dir. Yapılarında aldehit veya keton grubu bulundurmasına göre aldoz veya ketoz olarak iki sınıfa ayrılırlar. Yapısındaki karbon sayısına göre değişen isimlerde şekerler bulunur: 3 karbon içerenler trioz, 5 karbon içerenler pentoz, 6 karbon içerenler heksoz olarak isimlendirilir. Glukoz, fruktoz ve galaktoz birer monosakkarittir. Glukoz en önemli monosakkarittir. Metabolizmada karbonhidratlar glikoza çevrilerek kullanılır.

Disakkaritler: İki monosakkaritin birleşmesi ile meydana gelir. İki monosakkarit arasında glikozit bağı kurulur. Disakkaritler su aracılığı ile yapıtaşlarına ayrılır. Bilinen disakkaritler aşağıdaki gibidir:

• Glikoz ile glikozun birleşmesi ile maltoz (arpa şekeri),
• Glikoz ile galaktozun birleşmesiyle laktoz (süt şekeri),
• Glikoz ile fruktozun birleşmesi ile sükroz (meyve şekeri) oluşur.

Polisakkaritler: Çok sayıda basit şekerin glikozit bağı ile birbirine bağlanması ile polisakkaritler meydana gelir. Polisakkaritler büyük yapılı moleküllerdir bu yüzden hücre mebranından içeri giremezler. Polisakkaritler depo polisakkaritler ve yapısal polisakkaritler olmak üzere ikiye gruba ayrılır. Depo polisakkaritler nişasta ve glikojendir. Nişasta bitkisel, glikojen hayvansal depo polisakkarittir. İnsan vücuduna alınan fazla şekerler glikojene dönüştürülerek kaslarda ve karaciğerde depo formda tutulur. Bitkiler ise fotosentez sonucu ürettikleri glikozu kök,  gövde, yaprak, meyve gibi dokularında depo ederler. Yapısal polisakkaritler ise selüloz ve kitindir. Selüloz bitki hücre çeper yapısını oluşturur. Kitin ise böceklerin dış iskeletinde, mantarların hücre çeperinde bulunur. Kitin yapısında azot  atomu barındırır.

Karbonhidratlar yeterli düzeyde alınmazsa vücut enerji ihtiyacını protein ve yağlardan karşılamak zorunda kalır. Proteinler vücudumuzun yapım ve onarımından sorumludur. Karbonhidratların eksikliğinde proteinler enerji kaynağı olarak kullanılırsa özellikle protein deposu olan kaslardan protein eksilecek ve kaslar zayıflayacaktır. Yağlar kullanıldığında ise vücut için zararlı hastalık yapıcı maddeler ve serbest radikaller meydana gelecektir. Tabii sürekli olarak karbonhidrattan oluşan diyet, başta obezite olmakla berbaber birçok rahatsızlığa yol açacaktır. Protein, yağ, karbonhidrat dengesinin diyette iyi bir şekilde kurulması gerekir.

Karbonhidratlar, çoğu besinde az ya da çok bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şöyledir:

• Tahıllar(Nohut, fasülye, mercimek vs.)
• Meyveler(Elma, armut, çilek, karpuz, kavun, muz vs.)
• Sebzeler( Patates, yulaf, buğday, çavdar vs.)
• İçecekler(Kola, süt, meyve suyu vs.)
• Ekmek, makarna

Karbonhidratların fazlası glikojene ve yağa çevrilerek depolanır. Fazla tüketim devam ettiği sürece vücutta bazı rahatsızlıklar meydana gelebilir:

• Obezite
• Diyabet
• Kalp damar hastalıkları
• Sindirim sistemi rahatsızlıkları
• Egzama
• Yorgunluk
• Sıkıntı ve tahammülsüzlük
• Ağız kuruluğu
• Çok yeme çabuk acıkma
• Çarpıntı