İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth)

  İngiliz Milletler Topluluğu (Commonwealth), birçoğu eskiden Britanya İmparatorluğu’nun parçası olan bölgelerden oluşan 53 devletin gönüllü olarak oluşturduğu ortaklıktır. Milletler topluluğu, bir sekreteryaya sahip olmasına rağmen resmi bir şartnameye sahip değildir; resmi yükümlülüğe sahip olmayan gönüllü ve yapılandırılmamış devletler topluluğudur. 

 Commonwealth terimi, 15’inci yüzyılda kullanılırken, Latince anlamı ‘kamu yararı’ veya ’kamu refahı’ olan res publica’nın İngilizce karşılığı olarak türetilmiştir. Bu terim genellikle siyasi sitemi tanımlamak için kullanılmıştır. Örneğin, eskiden Sovyetler Birliği’ni oluşturmuş olan ülkeler 1992’den sonra, birlikten ayrıldıklarında, kendilerine Bağımsız Devletler Topluluğu, Commonwealth of Independaent States, ismini vermişlerdir. Bununla birlikte, kavramın dünya siyasetindeki kullanım alanına bakıldığında, terim, İngiliz emperyalizm tarihiyle ilgili kullanılmış, 19’uncu yüzyılın son çeyreğinde, iç işlerinde özerk, dış politikada önemli ölçüde serbest ama imparatorluğun bir parçası olan dominyonları ifade etmek için özellikle kullanılan bir terim olmuştur. Bu anlamda kullanılırken, sömürge anlamından daha esnek ve daha az aidiyet içeren bir kavramdır. 

 Milletler Topluluğu, resmi yükümlülüğe sahip olmayan gönüllü devletler topluluğudur. Bir sekreteryaya sahiptir fakat bir şartnamesi yoktur. Topluluğun başı, üye olanlar için herhangi bir anayasal zorunluluk taşımamakla birlikte İngiliz kral/kraliçesidir. Üyelerin bir kısmı, mesela Hindistan, artık cumhuriyet olduğu için krallık ilkelerini kabul etmemektedir. İlkelerin kabul edildiği, Kanada gibi ülkelerde hükümdar, resmi olarak devletin başında bulunan kişidir ve temsili, ev sahibi ülkenin atadığı Vali tarafından yapılmaktadır. Bu makam İngiliz Kraliyet otoritesinin son kalıntısı olarak kabul edilir. Topluluk fiilen evrensel bir örgüt olarak anılmaktadır. 

 Milletler Topluluğunun kökenlerine bakıldığında tarih bizi 1867 yılına kadar götürmektedir. Kanada’nın dominyon statüsü aldığı 1867 yılını, 1900 yılında Avustralya, 1907 yılında Yeni Zelanda’nın dominyon statüsü alması izlemektedir.  

• Yıl 1926 olduğunda imparatorluk konferansında, Birleşik Krallık ve Dominyonları özerk yapılar olarak tanımlanmış, bununla birlikte İngiliz imparatorluk otoritesi daha esnek bir yapı olmuştur. 
• 1931 yılında, Westminister Kanunu ile güçlendirilen bir özerklik ilkesiyle birlikte, resmiyette Britanya İmparatorluğu olan kullanım, İngiliz Milletler Topluluğu olarak değiştirilmiştir. 
• 1948 yılında, İngiliz ve Dominyon isimleri terk edilerek, Milletler Topluluğu ismi benimsenmiştir. Milletler Topluluğu ismi eşitlik ve gönüllülük ilkesine vurgu yapan modern bir isim olarak tercih edilmiştir. İngiliz dışişleri bakanlığının resmi adı, Dışişleri ve Milletler topluluğu dairesidir. 

Milletler Topluluğu halen gelişmektedir ve üyelik sitemi durağan değildir.  

• 1949 yılında İrlanda Cumhuriyeti, 
• 1961-94 yıllarında Güney Afrika, 
• 1972-89 yıllarında Pakistan, 

Üyelikten çekilmiştir. 

• Fiji’nin üyeliği 1987 yılında geçerliliğini kaybetmiştir. 
• Nijerya’nın üyeliği 1985 yılında askıya alınmıştır. 
• Burma (Myanmar) ise bağımsızlığından sonra Topluluğa katılmayan tek eski İngiliz sömürgesidir. 
• Milletler topluluğunda temsil edilmeyen tek bölge Orta Doğu’dur. Topluluk evrenseldir ve yenilenebilir üyelik koşullarıyla bu durum değişmeye açıktır. 

Son dönemde Üyeliğe kabul edilen ve İngiliz olmayan ülkeler aşağıdaki gibidir: 

• Namibya 1990 yılında, 
• Kamerun 1995 yılında, 
• Mozambik 1995 yılında, 

Milletler topluluğu 2 milyara yakın bir nüfusa sahip olmasıyla dünyanın en büyük uluslararası örgütlerinden biridir. 

* 1931 tarihli Westminster Statüsü, Avustralya, Kanada, Yeni Zelanda ve Güney Afrika'nın hakimiyetlerine bağımsızlık kazandırdı.

** Aralık 2006'da üyeliği Commonwealth konseyinde askıya alındı​ ardından Eylül 2009'da Commonwealth üyeliği askıya alındı.