Çernobil

Çernobil faciası, 26 Nisan 1986'da Çernobil Nükleer Santrali'nde yapılan gelen deney sırasında meydana gelen nükleer bir kazadır. 

Çernobil nükleer santrali, Ukrayna'nın Kiev şehrine 130 km. uzaklıkta, RMBK-1000 tipi 4 nükleer reaktöre sahip bir santraldir. Santrale 3 km. uzaktaki Pripyat şehrinde 49.000, 15 km. uzaklıktaki Çernobil şehrinde ise 12.500 kişi yaşamaktadır.

25 Nisan'da Çernobil'in 4.ünitesinin operatörleri bir deney yapmak üzere hazırlık yapmışlardı. Deney, ana güç kaybedildiğinde türbinlerin ne kadar süre ana pompaya güç sağlayacağı üzerinedir. 26 Nisan günü deney başlatılmıştır. Operatör reaktörü kapattığında reaktör kararsız durumdadır ve kontrol çubukları reaktöre girdiğinde bir güç artışı yaşanmıştır. Sıcak yakut çubukları soğutucu ile temas ettiğinde yakutlar parçalanmıştır ve aşırı buhar üretildiği için basınç bir anda yükselmiştir. Bu basınç artışı sonucunda 1000 ton ağırlığındaki üst kapak ayrılmıştır ve yakıt kanallara zarar vermiştir. Aşırı buhar çıktığı için fisyon ürünleri atmosfere saçılmıştır ve buhar patlaması meydana gelmiştir. Bundan 2-3 saniye sonra ikinci patlama yakıt kanallarının çevreye dağılmasına sebep olmuştur. İkinci patlamanın sebebi tam olarak bilinmemektedir fakat bu patlamaya hidrojen gazının sebep olduğu düşünülmektedir. 10 gün boyunca bu patlamanın söndürülmesi için uğraşılmıştır. 

Çernobil nükleer faciası, tarihin kayıt edilmiş çevreye en fazla radyoaktif madde yayıldığı kaza olmuştur. Kazadan 10 gün sonrasına kadar çevreye büyük miktarda radyoaktif madde yayılmıştır. Çevreye yayılan madde rüzgarın etkisiyle Ukrayna, Rusya ve Avrupa'nın bir bölümüne de taşınmıştır.

1986 yılının Haziran ayına kadar 6 itfaiye personeli kazayı söndürmeye çalışırken hayatını kaybetmiştir. Felaket sonrasında ilk 3 ayda 30 kişi hayatını kaybetmiştir, 135.000 kişi bölgeden farklı yerlere tahliye edilmiştir. Sonraki dönemlerde ise birçok kişi kansere yakalanmıştır. Dünya sağlık örgütü yaklaşık 2200 çalışanın radyoaktif sızıntı yüzünden zamanından erken öleceğini tahmin etmektedir. 

Kaza olduğundan beri Çernobil'de radyasyon sebebi ile yaşam yoktu. Son 30 yıldır yaşam izine rastlanmayan bölgede artık birçok canlı türüne rastlanıyor. Kurt, rakun, su samuru, kartal ve balık çeşitleri bulunan bölgede yaşam yavaş yavaş başlıyor. İnsan yokluğunda bu bölge vahşi yaşamın başlaması için habitat haline gelmiş oldu. 

Türkiye bu etkiyi çok fazla dikkate almadı. Bütün ülkeler bu etki için önlemler alırken Türkiye ciddiye almadı. SSBC yetkilileri Karadeniz'de ölçüm yapılması gerektiğini söyledi fakat Türkiye Atom Enerjisi Bakanı 'Türkiye'ye ulaşsa bile etkilemez.' açıklamaları yapıyordu. Kazadan birkaç gün sonra radyoaktif bulutlar Trakya ve ardından Doğu Karadeniz'e ulaştı. Değerleri ölçülen bu radyasyon artışının sonuçları açıklanmadı ve halktan gizlendi. Kanser vakalarındaki artışın sebebi açıklanmadı ve buna neyin sebep olduğuna bakılmadı. Çernobil felaketinin sağlığa etkisi yok sayıldı.