Disleksi

Disleksi akademik yönde görülen ve 3 yaşından sonra belirti göstermeye başlayan bir öğrenme bozukluğudur. Beynin bazı bölgelerinde bilgiyi işleme sürecinde görülen aksamalar sonucu ortaya çıkmaktadır. Genellikle tanı konulan bireylerin normal  veya normalin üstünde zeka seviyesinde olduğu gözlenmektedir. Bir bireyin dislektik olması, yaşına, zekasına, öğrenme ortamına ya da  ruhsal bir bozukluğu olmasına bağlı değildir.

Disleksinin belirtileri yaşa göre farklılık gösterebilir. Bu durum öğrenme ortamından kaynaklıdır. Dislektik bir birey, okul öncesi, ilkokul dönemi, ortaokul ve sonrası dönemlerde farklı problemlerle karşı karşıya kalır. Disleksi  ne kadar erken farkedilir ve müdahale edilirse, ileriki yıllarda yaşanacak problemler o oranda azalacaktır.  

Disleksinin ilk belirtilerinin görülmeye başladığı dönemdir. Çocuk okula ve sosyal ortamlara girmeye başladığında ebeveynleri veya öğretmenleri tarafından aşağıda sıralanmış olan disleksi belirtileri gözlenebilir. 

• Söylenişleri birbirine benzeyen sözcükleri karıştırma,
• Boyama yaparken zorlanma,
• Sesleri, kelimeleri, nesnelerin isimlerini hatırlamada güçlük, 
• Sıralı yönergelerin takibinde zorluk yaşama,
• Bazı oyun ve etkinliklerde geç tepki verme, 
• Hafıza zayıflığı, öğrenilen bir bilginin çabuk unutulması.

İlkokul çağında çocuklarda disleksi belirtileri daha belirgin gözlenmeye başlar. Çocukların  okul öncesinde gerçekleştirdiği aktivitelerin üzerine  akademik etkinliklerin de eklendiği bu dönemde dislektik bir birey, zihinsel  olarak  daha fazla zorlukla karşı karşıya kalır. Bu dönemde genel olarak aşağıdaki belirtiler gözlemlenebilir;

• Harfleri, sesleri, kelimeleri tanımakta güçlük, 
• Bazı harfleri, sözcükleri ters yazma (ayna görüntüsü)
• Yönerge takibi yapamama, geri kalma,
• Okula gitmek istememe, 
• Yanlış heceleme, sözcükleri hecelerine ayıramama, 
• Okuma yazma sürecinde sesleri bağlayamama ve dolayısıyla okuma öğrenememe, 
• Derlerde başarısız olmaktan kaynaklı dikkatin dağılması, ilgisizlik.

Bu çağda birey ergenlik döneminin getirmiş olduğu içsel dengeleme sürecinin yanı sıra disleksi ile de başa çıkmak zorunda kaldığı için davranış problemleri daha da artacaktır. Bu nedenle yaşanacak sıkıntıların en aza indirgenebilmesi için disleksinin en geç ilkokul çağında tespit edilip gerekli takviye eğitimin yapılması ve doğru yaklaşım sergilenmesi gerekmektedir. Ortaokul döneminde dislektik bir birey aşağıdaki belirtileri gösterir;

• Okurken ve yazarken harflerin ve kelimelerin karıştırılması, 
• Sınav, etkinlik, yarışma vb. durumlarda zaman yönetimi yapamama, 
• Kafa karışıklığı, dağınıklık, 
• Asabiyet, sinirlilik hali, 
• Ödev ve verilen görevlerin çok uzun zaman alması
• Okuldan kaçma isteği.

Dislektik bir birey, toplum içerisinde sık sık yaşadığı zorluklar nedeniyle kendini kötü hissedeceği ortamlara maruz kalacaktır. Toplumda eleştirilen, yargılanan, etiketlenen bireyler durumuna düşebilir, tembel, dağınık, sakar gibi yakıştırmalarla karşı karşıya  kalabilir.  Elinden geleni yaptığı halde başarısız oluşu motivasyonunu ve özgüvenini oldukça olumsuz etkileyecektir. İşte bu noktada aile ve öğretmen desteğine gereksinim duyar. Bu destek hem akademik  hem de destekleyici, cesaretlendirici yaklaşımlar şeklinde olmalıdır. Olumlu mesajlar içermeli, çocuğu motive edebilmelidir. 

Dislektik bir çocuğun ebeveynleri evde aşağıdaki önerileri deneyebilirler;

• Verilen yönergeler sade, kısa ve net olmalı, adım adım ilerlenmelidir,
• Çalışma ortamı düzenli olmalı, dikat dağıtacak kalabalıktan ve uyaranlardan kaçınılmalıdır,
• Hatırlatıcı kartlar, uyarıcılar, görseller hazırlanarak çocuğun sık sık görebileceği noktalara asılmalıdır.
• Renkli ve çocuğun ilgisini çekecek materyaller kullanılmalıdır.