Pembe Cami

Nasır el-Mülk camisi Şiraz'ın kadim camilerinden olup, rengarenk camlarından gün boyunca içeriyi gökkuşağı gibi aydınlatmasıyla meşhurdur.

İran'ın en güzel şehirlerinden biri olan Şiraz, her yıl yerli ve yabancı birçok insanın uğrak noktası oluyor. Bir gün olur da yolunuz İran'a ve İran'ın güzel şehri Şiraz'a düşerse, görmeniz gereken mekanlardan birisidir Nasır el-Mülk cami. Gören herkesi ışık ve renklerin oyunuyla büyüleyen bu cami, halk arasında Pembe Cami olarak maruftur. 1876-1888 yılları arasında Kaçar Hanedanı beylerinden biri olan Mirza Hasan Ali Nasır el-Mülk tarafından inşa edilmiştir. Muhammed Hasan'ın mimari tasarımı olan bu yapıtın inşası 12 yıl sürmüştür.

BÖLÜM 1
Cami Girişi

Nasır el-Mülk cami iki girişe sahiptir. Ana giriş kapısı büyükçe bir ahşap kapıdır ve ziyaretçilerini ekseriyetle bu kapıdan almaktadır. İran kemeri olarak da bilinen sivri kemerin alnında taş levha üzerine Şirazi'den bir şiir yazılmış ve yapının başlangıç ve bitiş tarihiyle, yaptıran kimsenin ismi bulunmaktadır. Kemer İslam mimarisinin süsleme ve taşıyıcı geçiş tekniklerinden mukarnas ile dini anlayışı geometrik bezemelerle mimariye taşıyıp, çokgen ve yıldız şekilleriyle somutlaştırmıştır. Tavanı yedi farklı renk fayansla süslenmiş, süpürgelikleri gingko tahıl mermer taşından yapılmıştır.

Kemerin sağ ve solundaki kemer pencereleri 7 farklı renk ile renklendirilmiştir. Çini de ekseriyetle kırmızı gül ve Şiraz zanbağı işlenmiştir.

BÖLÜM 2
Haşti

Ziyaretçi ana girişi geçtikten sonra haştiye ulaşır. Yarı karanlık olan bu bölümde içeriyi açık olan kapı ve ızgara pencerelerinden ulaşan ışık aydınlatır. Haşti İran mimarisinde, dini ve mezhebi anlayışın ötesinde, özel bir yere sahiptir. Zira özel mekanlarda içeriyi yabancı gözlerden korumak için inşa edilmiş olsa da mescit gibi kamu alanlarında ziyaretçinin merakını uyandırmak amaçlanmıştır.

BÖLÜM 3
Koridor

İran mimarisinin göze çarpan unsurlarından biri de bu camide de bulunan koridordur. Bu camide koridor haştiyle avluyu birbirine bağlayan karanlık bir geçiştir. Kadim yapılarda karanlık koridorların yapılmasının asıl gayesi; haştiden koridora geçen kişinin aydınlıktan karanlığa adapte olup, avluya çıktığında yoğun ışıkla karşılaşmasıdır. Aydınlığa ulaşmanın amacı nur içinde boğulup, karanlığın yok olup gitmesi anlamına gelmektedir.

BÖLÜM 4
Avlu ve Cami Manzarası

Caminin avlusu dörtgen olarak tasarlanmış ve cami yapısı avlunun kuzeyinde inşa edilmiştir. Mescidin ivan karşısında bir su havuzu yer almakta, bahar ve yaz mevsiminde havuzun etrafına sardunya ekilmektedir. Avlu yedi renkli çini işlemeciliği ile süslenmiştir.

BÖLÜM 5
Kemerler

İnci kemerler olarak da anılan kuzey kemerleri caminin meşhur batı şebistanından hem mimari hem de dekoratif süslemeleri açısından en göz alıcı noktasıdır. Kemerin iç ve dışına 7 renk ile çini işlenmiş ve Kur'an ayetleri hat edilmiştir. İnci kemerin tavanı mukarnasla yapılmış ve beş kaseli tavan türünün bir örneğidir. Güney kemerleri inci kemerlere nispeten daha alçaktan yapılmıştır.

BÖLÜM 6
Şebistan

Cami iki şebistana sahiptir: Sadelik ihtişamı doğu şebistanı ve büyüleyici batı şebistanı.

Kışın kullanımda olan doğu şebistanı müze olarak da kullanılmakta olup, ön ivandan (sundurma) ziyaretçilerini almaktadır. İvan 8 kemer ile mescidin avlusundan ayrılmış, 6 metre genişliğinde, 7 kerpiç duvardan oluşmaktadır. Duvara ve kemerin alnına Kur'an ayetleri ve çini işlemeciliği ile çiçek ve çalı çizimi yapılarak doğu şebistanına estetik bir hava katmıştır.

7 sütun doğu şebistanının ortasına ardarda olacak şekilde inşa edilmiş ve herhangi bir süslemeden mahrum kalmıştır. Yanı sıra tavana muakkali çini işlemeciliği yapılmıştır. (Farsça'da muakkali olarak geçen İran mimarisine mensup bu tür çini işlemeciliğinde küçük hat ve çizimler yanyana konularak şekil oluşturulur.)

Şebistanın arkasındaki kapı zamanında büyükbaş hayvan kullanılarak su çekilen büyükçe bir kuyuya açılmaktadır. Su çekmek için genellikle inek kullanıldığından dolayı gavçah veya gavro olarak isimlendirilmiştir.

Şebistanın dikkat çeken bir koridorunda caminin mimarı Muhammed Hasan ve çini işlemecisi Muhammed Rıza'nın isimleriyle birlikte inşaatın başlangıç ve bitiş tarihi yazılmış olup, altında Sadi'den bir mısra yazılmıştır.

Caminin büyüleyici şebistanı yada yazlık şebistan, İran'ın en güzel şebistanlarından sayılır. Bu bölümde gingko tahıl mermerinden kullanılmış, taş oymacılığı ve süslemesinde Şiraz'ın Vekil mescidi örnek alınmıştır.

Kemer ve duvarları güzel bir çini işlemeciliğinin örneğidir; zemini 70 yıl öncesine kadar kırmızı gül işlemeciliği ile gönül çelerken restore edildiği zaman firuze işlenmiştir.

Şebistan iki redif halinde altışar sütunla sabitlenmiş olup toplamda 12 olan sütünlar İran'ın çoğunluk inancı Caferiliğin 12 imamını temsil etmektedir. Sütunların kalın ve sarmal oluşu Şiraz'ın kadim yapıları arasında en dikkat çekenidir.

Avluya açılan 7 ahşap kapı, renkli camlarla gün ışığını içeri yansıtmakta ve büyüleyici bir ışık oyunu yapmaktadır.