Artemis Tapınağı

Dünyanın yedi harikalarından biri sayılan Artemis Tapınağı M.Ö. 550 yılında tamamlanmıştır. Bu yer Diana Tapınağı olarak da isimlendirilir. Tanrıça Artemis adına tapınağın yapımını Lidya Kralı Kroisos başlatmış ve 120 yılda tamamlanmıştır. Tapınak İzmir-Selçuk yolu arasında bulunan Efes Antik Kent içerisindedir.

Tapınağın mimarisinin üç evreden oluştuğu düşünülmektedir. A evresi M.Ö. yapılmış bir sunaktır. B evresi sunağın üstüne yapılan tapınak, C evresi ise yangından sonra tapınakta yapılan onarmalardır. Tapınak hakkındaki bilgilere tarihçi Plynus’un anlattıklarından ulaşılır. Tapınağın 115 metre uzunluğunda ve 55 metre eninin olduğunu yazmıştır. Ayrıca tapınağın tamamının mermerden yapıldığını anlatmıştır. Artemis Tapınağı, 18 metre uzunluğunda 127 iyonik stilde kolondan oluşmaktadır.

İlk olarak tapınak için kazı çalışmaları 1869 yılında başlamış ve tapınağın temeline ulaşılmıştır. 1905 ve 1964 yılında da kazı çalışmaları yapılmıştır. Gün yüzüne çıkan yapının tapınak olarak kullanılıp kullanılmadığı tam olarak bilinmemektedir. Tarihi kaynaklara göz önüne alındığında bereket tanrıçası için yapıldığından içinin tapınak, dış tarafının ise çarşı olarak kullanıldığı görülmektedir. Tapınağın insanlar tarafından turistik değere sahip olduğu araştırmalar ışığında ortaya çıkmaktadır. Dinsel ve pazar olarak da önemli bir yeri bulunmaktadır. İnsanla yüzyıllarca tanrıçaya olan inançlarını tapınağa hediye getirerek göstermişlerdir. Yapılan kazılarda ortaya çıkan küpeler, gerdanlıklar, bilezikler ve fildişi heykeller tanrıçaları için sundukları bazı hediyelerden biridir. Aynı zamanda Artemis Tapınağı ekonomik olarak güçlü bir alanda bulunmuştur. Bu nedenle tüccarlar ve yolcular tarafından ziyaret akınına uğramıştır.  

Herostratus adında birisi M.Ö. 356 yılında tapınağı yakınca tüm dünyada ünlü olacağını düşündüğü için yakmıştır. Büyük İskender’in doğumu tapınağın yakıldığı gün aynıdır. Ortaya atılan söylentilere göre Artemis, Büyük İskender’in doğumu ile çok ilgili olduğu için evinin yakılmasını önemsememiştir. Bu nedenle Büyük İskender tapınağı onarmayı çok istemiş ancak ömrü yetmemiştir. Artemis’e inanan sadık kişiler ise her hasardan sonra tapınağı onarma çalışmaları yapmışlardır.

Zaman içerisinde Roma İmparatoru Konstantin şehri tekrardan yaptırmış ancak hıristiyan olduğundan dolayı tapınağı tekrardan inşa etmemiştir. M.Ö.262 yılında ortaya çıkan yangın ile tapınağın büyük bir kısmı hasar almıştır. Daha sonra kalıntıların bir kısmı hıristiyanlar tarafından başka yapıların inşasında kullanılmıştır. Günümüzde ise tek bir sütun dışında hiçbir şey bulunmamaktadır. Yapılan kazı çalışmalarında bulunan kalıntılar yurt dışına çıkarılmış ve İngiltere’de müzelerde sergilenmektedir. Ancak son yıllarda eserlerin yurdumuza getirilmesi için çalışmalar yapılmaktadır.