Çin Seddi

Çin Seddi (Great Wall of China), Çin imparatorluklarını korumak amacıyla Çin'in kuzey sınırının doğu-batı hattı boyunca inşa edilen savunma duvarıdır. İlk kısmı M.Ö. 7. yüzyılın başlarında inşa edilen duvar, sonraları ilk Çin imparatoru Qin Shi Huang (MÖ 220–206) tarafından genişletildi. Shi Huang'ın suru genişletmesinden sonra birbirini takip eden birçok hanedanlık, inşaatı devam ettirerek duvarın büyümesini sağladı. Çin Seddi'nin en bilinen ve önemli bölümü Ming Hanedanlığı (1368–1644) döneminde yapılmıştır.

Çin Seddi, ülkeyi savaş ve tehditlere karşı savunmanın yanı sıra; İpek Yolu üzerinde taşınan mallara vergi getirilmesinde, ticaretin düzenlenmesinde, göçün kontrol ve tetkik edilmesinde önemli rol oynamıştır. İlerleyen dönemde duvarın savunma yönünü güçlendirme amacıyla, gözetleme kuleleri, asker barakaları, garnizon istasyonları, duman ya da ateş aracılığıyla haber gönderme bölümleri sura entegre edilmiştir. 

Çin Seddi'nin uzunluğu 21.196 km'dir (13.171 mi). İleri teknolojiler kullanılarak yapılan kapsamlı bir arkeolojik araştırmada, duvarın 8.850 km'sinin Ming hanedanlığı tarafından inşa edildiği ortaya çıkmıştır. Üzerinde 25.000 gözetleme kulesi bulunan Çin Seddi, günümüzde tarihin en etkileyici mimari özelliklere sahip yapılarından biri olarak kabul edilmektedir. 

• Çinliler M.Ö. 8. ve 5. yüzyıllar arasında duvar yapım tekniklerini bilen bir milletti. Bu yüzyıllar arasında Qin, Wei, Zhao, Qi, Yan ve Zhongshan devletlerinin tümü kendi sınırlarını korumak için kapsamlı tahkimatlar inşa ettiler. Kılıç ve mızrak gibi küçük silahlara karşı dayanıklı olacak şekilde inşa edilen bu duvarlar, çoğunlukla tahta çerçeveler arasına toprak ve çakıl damgalanarak yapılmıştır.
• Qin Kralı Zheng, merkezi bir otorite sağlamak ve feodal beylerin dirilişini önlemek amacıyla, imparatorluğunu, sonrada krallığına dahil ettiği eski devletlerden ayıran duvarların yıkılmasını emretti. Ayrıca imparatorluğun kuzey sınırlarını birbirine bağlayacak yeni duvarlar inşa edilmesini emretti. İnşaat büyük miktarda malzeme gerekiyordu ve taşımak zordu. Bu nedenle inşaatçılar her zaman lokal kaynakları kullanacak şekilde çalıştılar.
• Qin duvarlarının tam uzunluğunu gösteren hiçbir eski geçmiş kayıt bulunmamaktadır. Antik duvarların çoğu yüzyıllar boyunca aşınmış ve günümüze çok az bir bölümü kalmıştır. İnşaat sırasında kaç kişinin çalıştığı tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı araştırmacılar tarafından bir milyona yakın işçinin Qin duvarını inşa ederken öldüğü tahmin ediliyor. Sonraki yıllarda Han, Sui ve Kuzey hanedanları, kuzey işgalcilerine karşı kendilerini savunmak için duvarın bölümlerini onardılar,  genişlettiler ya da yeniden inşa ettiler. 

• Bir dönemki kralların duvarla ilgili çalışmalara özen göstermemesinin ardından Çin Seddi projesi, 14. yüzyılda Ming ordusunun Tumu Savaşı'nda Oiratlara karşı mağlup olmasıyla yeniden gğndeme geldi. Ming Hanedanlığı, birbiri ardına yapılan savaşlarda Moğol kabileleri üzerinde net bir üstünlük elde edemedi ve güç kaybetmeye başladı. Bunun üzerine Ming Hanedanlığı, duvarı Çin'in kuzey sınırı boyunca genişleterek göçebe kabileleri uzak tutmaya karar verdi. Ordos Çölü'nde kurulan Moğol kontrolünü kabul eden duvar, "Yellow River"ı geçerek çölün güneyinden devam edecekti.
• Önceki tahkimatların aksine, Ming'ler inşaatı toprak yerine tuğla ve taş kullanarak devam ettirmek istediler. Bu inşaat sürecini daha karmaşık hale getiren bir durumdu. Moğol baskınları peş peşe devam ettiğinden, Ming'ler duvarları onarmak ve güçlendirmek için büyük masraflar yapmak durumunda kaldılar.
• 1567-1570 yılları arasında Qi Jiguang döneminde duvar onarıldı ve sağlamlaştırdı. Ayrıca 1.200 gözetleme kulesi inşa edildi. 1460'larda, Ming'ler, "Liaodong Duvarı" olarak adlandırılan bir yapı inşa ettiler. Çin Seddi'ne benzer özellikler taşıyan bu yapı, Liaodong eyaletinin tarım merkezini kapsıyor ve kuzeybatıdan gelen potansiyel saldırılara karşı koruyordu.
• Ming döneminin sonlarına doğru Çin Seddi, 1600'lerde başlayan Mançu işgallerine karşı imparatorluğun korunmasına yardımcı oldu. Tüm Liaodong'un kaybedilmesine rağmen, Ming ordusu ağır bir şekilde güçlendirilen Shanhai Geçidi'ni tuttu ve Mançus'un Çin merkezi Pekin'e gelmesini engelledi. Mançus, Pekin'in Li Zicheng isyancılarına karşı düşmesinden sonra, 1644'de Çin Seddi'ni geçebildi. Mançus hızlı bir şekilde Pekin'i ele geçirdi ve sonunda hem asilerin kurduğu Shun Hanedanlığını hem de Ming direnişini yenerek tüm Çin'de Qing hanedanlığı yönetimini egemen kıldı.
• Qing yönetimi altında, Çin'in sınırları duvarların ötesine uzandı ve böylece Çin Seddi'nin inşaatı durduruldu. 

• Çin Seddi, Ming döneminden önce çoğunlukla toprak, taş ve ahşaptan yapıldı. Ming döneminde duvarın yapımında çoğunlukla, tuğla, fayans, kireç ve taş gibi materyaller kullanıldı. Tuğlaların ebat ve ağırlıkları, toprak ve taştan daha kolay kullanılmalarını sağlayarak yapıyı hızlandırdı. Duvarın temelinde, iç ve dış kenarlarında ve geçitlerde dikdörtgen kesilmiş taşlar kullanıldı. Siperlikler duvarın en büyük üst kısmını 30 cm yüksekliğinde ve yaklaşık 23 cm genişliğindeki savunma boşluklarıyla kapatacak şekilde inşa edildi. Sur boyunca ordu birlikleri arasındaki iletişim, takviye çağrısı ve garnizonları düşman hareketlerin karşı uyarmak büyük önem taşıdığı için sinyal kuleleri, görünür tepe noktalarına veya diğer yüksek noktalar üzerine inşa edildi. Ayrıca duvarın iç yüzeyine yakın kışlalar, ahırlar ve zırhlar yapıldı.