Şizofreni

Şizofreni, insanların gerçeği anormal şekilde yorumladıkları ciddi bir mental hastalıktır. Şİzofreni yaşayan insanlarda; halisünaysonların, sanrıların, aşırı düzensiz düşünce ve davranışların birlikte görülebilme riski vardır. 

Şizofreni hastalarının tedavisi yaşam boyu sürmek zorundadır. Ciddi komplikasyonlar gelişmeden önce semptomlar erken tedavi ile kontrol altında tutulabilirse hastanın uzun vadede iyiye gitme ihtimali artırılabilmektedir. 

Şizofreni; düşünme, bilinç, davranış veya duyguları etkileyerek geniş bir alanda problemler doğurabilmektedir. Belirti ve semptomları değişiklik gösterebiliyor olsa da genellikle sanrılar, halisünasyonlar veya düzensiz konuşmalarla kendisini gösterir. Semptomlar şu şekilde sıralanabilir:

• Sanrılar: Gerçeğe dayanmayan inanışları yansıtır. Sanrılara örnek olarak: Zorbalığa maruz kalma, ortaya atılan bazı yorumları üstüne alınma, özel bir yeteneğe veya şöhrete sahip olduğuna inanma, birisinin kendisine aşık olduğuna inanma, büyük bir felaket bekleme gibi inançlar gösterilebilir. Sanrılar şizofreni hastalarının çoğunda kendisini gösteren bir semptomdur.
• Halisünasyonlar: Olmayan şeyleri duymayı veya görmeyi içerir. Şizofreni hastaları için halisünaysonların yarattığı etki, normal hayatta yaşanılan deneyimlerin yarattığı etkiden farklı değildir. Halisünasyon durumu herhangi bir duyu ile deneyimlenebiliyor olsa da en yaygın türü işitme yollu halisünasyonlardır.
• Düzensiz düşünme veya konuşma: Düzensiz düşünme, düzensiz konuşmadan çıkar. Etkili iletişimin kopması, sorulara alınan yanıtların kısmen veya tamamen alakasız olması ihtimalleri vardır.
• Aşırı düzensiz ve anormal motor davranışlar: Bu semptom kendisini çocuksu hareketlerden öngörülemeyen ajitasyonlara kadar çeşitli şekillerde gösterebilir. Hasta, davranışsal olarak bir hedefe odaklanamaz. Davranışlar; talimatlara direniş gösterme, uygunsuz veya tuhaf vücut duruşu, tepkisiz kalma ve hedefsiz aşırı hareketler formunda kendini gösterebilmektedir.

Şizofreniye neyin sebep olduğu net olarak bilinmemektedir fakat araştırmacıların tahminlerine göre genetik, çevresel ve beyindeki kimyasalları içeren birkaç problemin kombinasyonu şizofreni gelişimine sebep olabilir. 

Dopamin ve glutamini de içeren bazı doğal nerötransmiter şizofreniye katkı sağlayabilmektedir. Nörogörüntüleme çalışmaları şizofreni hastası bireylerin merkezi sinir sisteminde farklılıklar tespit etmiştir. Bu değişimleri nasıl kullanmak gerektiği henüz bir soru işareti olsa da bu keşif şizofreninin bir beyin hastalığı olduğunu kanıtlamıştır.

Şizofreniye sebep olan durumlar kesin olarak bilinmemekle birlikte hastalığa yakalanma riskini artıran bazı faktörler olduğu gözlenmiştir:

• Aile geçmişinde şizofrenili birey veya bireyler bulunması,
• Bazı bağışıklık sistemi hastalıkları,
• Babanın yaşlılığı,
• Hamilelikte yetersiz beslenme, zehir veya virüslere maruz kalma gibi beyin gelişimine etkisi olan komplikasyonlar,
• Ergenlikte veya gençlikte alınan psikoaktif (veya psikotropik) uyuşturucular,

en genel haliyle gösterilebilecek risklerdir. 

Şizofreni tedavi edilmemesi halinde yaşamın her alanını etkileyen ciddi sorunlar doğurabilir. Şizofreninin neden olabileceği komplikasyonlar şunlardır:

• İntihar girişimleri veya düşünceleri
• Kendine zarar verme
• Anksiyete bozuklukları ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB)
• Depresyon
• Alkol, tütün ve uyuşturucularda aşırıya kaçma
• İşe veya okula gidememe
• Yasal ve finansal problemler (veya evsizlik)
• Sosyal izolasyon
• Sağlık problemleri
• Kendini kurbanlaştırmak/mağdurlaştırmak
• Normal olmayan agresif davranışlar

Şizofreniyi önlemenin kanıtlanmış bir yolu bulunmamaktadır fakat mevcut tedavi planına sadık kalmak semptomların kötüye gitmesini veya şizofreninin daha şiddetli nüks etmesini engellemekte yardımcı olabilmektedir. Şizofreniye yol açma riski taşıyan faktörlerin araştırılmaya ve açığa çıkarılmaya devam etmesi, erken tanı ve erken tedaviyi daha mümkün hale getirecektir.