Prosopagnozi (Yüz Körlüğü)

Prosopagnozi (Prosopagnosia), beynin yüzleri tanımayı sağlayan bölgesinde gerçekleşen nörolojik bir bozukluktur. Bu hastalığa sahip kişiler saniyeler önce gördükleri kişilerin bile yüzlerini ayırt edemezler. Yüz körü insanlar yüzün her parçasını görmekte, algılamakta fakat birbiriyle ilişki kuramamaktadır.

Prosopagnozi (Prosopagnosia), Yunanca'da yüz anlamına gelen "prosopo" ve bilgi eksikliği anlamına gelen "agnosia" kelimelerinden türemiştir. Literatürde aynı zamanda fasiyal agnoz olarak da bilinmektedir.

Yüz körlüğü farklı sebeplerle meydana gelebilir. Doğuştan, kafa tasının ciddi şekilde darbe almasıyla, tümör benzeri bir kitle veya beyinde oluşan ödem toplaması sonucu oluşabilir. 

Hastalık, Alman nöroloji uzmanı Joachim Bodamer tarafından 1947 yılında  tıp literatürüne girmiştir.

Hastalığın, özellikle fusiform gyrus'ta (beyinde yüz algılama ve hafızayı kontrol eden bölgede) oluşan hasar veya anormallikler sonucu gerçekleştiği düşünülmektedir.

Bu nörolojik bozukluğa doğuştan sahip olan kişilerin genetik olarak etkilendiği bilinmektedir. Ancak hastalığa neden olan genler hakkında günümüzde kanıtlanmış bir çalışma mevcut değildir.

Fiziksel bir darbe, tümör, ödem veya travma sonucu sonradan hastalığı edinen kişiler ikinci grubu oluşturmaktadır. Beyinde fusiform gyrus adı verilen bölgenin ciddi şekilde etkilendiği düşünülmektedir.

Nadiren karbon monoksit zehirlenmesi, cerrahi komplikasyonlar, ensefalit (beyin iltihabı) ve Alzheimer hastalığı da yüz körlüğüne sebep olmaktadır.

• Hastanın her insanın yüzünü aynı şekilde görmesi.
• Hastanın sadece tek bir kişiyi ayırt edebilmesi.
• Hastanın aynaya baktığında kendi yüzünü dahi ayırt edememesi.

Prosopagnozi (Yüz körlüğü) hastaları çoğu zaman çevrelerindeki kişileri beden duruşu, yürüyüş tarzı, ses tonu, koku, ten, aksesuar, giyim tarzı, vücudun diğer bölgelerinde belirgin ve ayırt edici özellikler sayesinde tanıyabilirler. 

Kimi ağır vakalarda sokakta kaybolma riski daha fazla olduğundan bu hastalar sürekli aynı yolları takip ederler ve kaybolmamak için kendileirne işaretler koyarlar. 

Yüz körlüğü hastaları genellikle çok belirgin özellikler taşıyan küçük bir çevre ile yaşarlar. Mekansal olarak çoğu zaman aynı yerlerde bulundukları ve farklılıkların kendileri için tehlikeli olduğu söylenebilir.

Hastalığa tanı konulurken bireylerin fMRI aracılığı ile beyinleri görüntülenmekte, farklı yüz fotoğrafları gösterilerek aktivitenin arttığı yerler ölçülmektedir. Cambridge Yüz Bellek Testi, bu anlamda güvenilirliği kabul edilmiş bir prosopagnozi testidir. Prosopagnostik (Yüz körü) bireylerde bu aktivite yok denecek kadar azdır.

Hastalığın günümüzde kabul edilen bir tedavisi bulunmamaktadır.Ancak prosopagnozi hastalarının hayatını kolaylaştırmak için hafıza tekniklerine dayalı çalışmalar yapılmaktadır.