Prematüre Retinopatisi

Prematüre Retinopatisi( İng: Retinopathy of Prematurity), doğması gereken zamandan önce doğan prematüre bebeklerde gözün görme fonksiyonunu olumsuz yönde etkileyen ve hızlı teşhis edilmesi gereken bir hastalıktır. Hastalık tıp literatüründe ve yaygın kullanımda ROP olarak kısaltılmış şekilde kullanılır ve teşhisi için yapılan muaynenin adı ROP muayenesidir.  

• Gebelik döneminde bebeklerde göz gelişimi 40 hafta sürer ve doğum sonrasında devam eder. Prematüre yenidoğanlarda erken doğum nedeniyle göz, anne karnında tamamlaması gereken gelişim sürecini dahi tamamlayamamış olur. 
• Gelişimini tamamlayamayan göz retinasında, olması gereken damarlar oluşmamıştır. Düzgün oluşması gereken damar ağları dağınık ve küçük damarcıklar şeklindedir. Bu dağınık damar yapısı gözün görme fonksiyonlarına herhangi bir fayda sağlamaz. Aksine, sağlam göz damarlarıne ve dokularına da zarar verir.
• ROP ilerleyen bir hastalıktır. Erken teşhis kadar erken tedavi de önemlidir. 
• Teşhis ve tedaviyi mutlaka ROP konusunda uzman bir doktorun yapması gereklidir. 
• Her prematüre yenidoğanda görülmeyebilir. 
• ROP hastalığına sahip yenidoğan prematüre bebeklerde her iki gözde de ROP görülmüş ise; her iki gözün hasar dereceleri birbirinden farklı olabilir. 
• ROP nadir de olsa tek gözde oluşabilir. 

• Retina damar gelişme süreci gebeliğin 16. haftasında başlar. Zamanında doğan yenidoğanın ilk 2. ayına kadar devam eder. 
• Prematüre bebeklerde doğum sonrasında göz, gebelik sürecinde olduğu gibi gelişmeye devam ediyorsa bebekte ROP ortaya çıkmaz. 
• ROP meydana gelen prematürelerde ise; retina damarlarının perifer kısmına doğru ulaşıp sonlandığı bölümde normal olmayan damar yapıları meydana gelir. Bu bölgede aynı zamanda herhangi bir fonksiyona sahip olmayan bağ şeklinde dokular ve lezyonlar oluşur. 
• Normal olmayan şekilde gelişen bu damar yapısı kanama oluşturacak kadar ince ve hassas yapıdadırlar. 
• Bağ şeklinde oluşan anormal dokular sağlıklı retinayı çekerek yırtılmalara ve ayrılmalara neden olur. 

Yenidoğanın ROP hastalığından ne düzeyde etkileneceği prematüre bebeğin genel sağlık durumu, doğum esnasındaki kilosu, eğer tanı konmuş ise ROP'un evresi ve ek bir hastalığının olup olmadığı konuları ile ilintilidir. ROP körlük derecesine kadar ilerleyebilen bir hastalıktır.

1. Lezyon Yeri Sınıflaması
   • Zone 1: Optik sinir merkezde yer alır. Dairesel bir alndır. Çapı makula ile optik disk arasındaki mesafenin yaklaşık 2 katıdır. 
   • Zone 2: Merkezde yine optik sinir olmak kaydıyla tüm retinayı burun yönünde içerisinde tutan dairesel alandır. 
   • Zone3: Burunun tam aksi yönünde Zone 2'nin kapsamadığı tüm retinayı içine alır. Hilal şeklinde tanımlanır.
2. Hastalığın Şiddeti Sınıflaması
   • Evre 0: ROP'un en hafif görülmesidir. 
   • Evre 1: Retina normal kan beslenmesini özellikle kenarlarında görülmek kaydıyla yapamaz. Normal ve farklı yapılarda damarların birleşitiği alanda ayrışmayı gösterir hatlar vardır. 
   • Evre 2: Ayrışma hattı ufak bir tümsek formuna gelmiştir. 
   • Evre 3: Oluşan tümsek üzerinde yeni anormal damarlar oluşur. 
   • Evre 4: Retina kısmen ayrılmaya başlar. Retina makula dışına ulaşır. Biraz daha ilerlediğinde, retina dekolmanı tamamen gelişir. 
   • Evre 5: Retina dekolmanı oluşmuştur.  

• ROP riski taşıyan prematürelerin mutlaka pediatrik oftalmog muayenesinden geçmesi gerekir. 
• Yenidoğan muayenesi öncesinde uyuşturmak için ve retinayı büyütmek için bir damla damlatılır. Gözün açık kalması için özel cihazlardan faydalanılır. Yeni doğum yapan ve prematüre bebek sahibi olan anne psikolojisi bu dönemde aşırı hassas ve korumacı olacağından bu işlemler sırasında annenin yanında bir yakının olması tavsiye edilir. İşlem her ne kadar bebeğe acı vermesede, gözü açık tutmak için kullanılacak cihazlar bebeği rahatsız edebileceğinden ağlamasına neden olabilir. 
• ROP tedavisinin ana amacı; retinada damar oluşmamış kısmları ortadan kaldırılarak görme merkezinin kurtarılmasıdır. Bu şekilde göz körlüğünün önüne geçilmiş olur. 
• Hastalık erken teşhis edilirse tedavi daha etkili olmaktadır. 
• ROP'lu bebeklerde retinada anarmal kan damarları fazla ise lazer veya krio yöntemi uygulanır. 
• İleri derecede ROP var ise; ameliyat gerekli olacaktır.