Büyük Set Resifi

Büyük Set Resifi (The Great Barrier Reef), yaklaşık 344.400 km²'lik alana, 2.300 km²'lik uzunluğa sahip, 900 adadan oluşan 2.900'ün üzerinde ayrı resifin bulunduğu dünyanın en büyük mercan resifidir. Resif, Mercan Denizi'nde, Avustralya'nın Queensland sahilinde yer almaktadır. Büyük Bariyer Resifi aynı zamanda su yüzeyinden görülebilen ve canlı organizmalar tarafından yapılan dünyanın en büyük tek yapısıdır. Bu resif yapısı, mercan polipleri olarak bilinen milyarlarca küçük organizmadan oluşturulmaktadır. Çok sayıda çeşitli yaşam alanının bulunduğu resif, 1981 yılında UNESCO "Dünya Mirası Listesi"ne dahil edilmiş ve CNN tarafından "Dünyanın Yedi Doğal Harikası"ndan biri ilan edilmiştir. Ayrıca "Queensland Ulusal Vakfı" tarafından Queensland eyaletinin simgesi olarak belirlenmiştir.

Resifin büyük bir kısmı, balıkçılık ve turizm gibi insan müdahalelerine karşı "Great Barrier Reef Marine Park" tarafından koruma altında tutulmaktadır. Resif ekosistemindeki diğer çevresel tehditler arasında akıntı, toplu mercan ağarması, iklim değişikliği, denizyıldızlarının döngüsel popülasyon salgınları yer almaktadır. "Amerika Ulusal Bilimler Akademisi" tarafından Ekim 2012'de yayınlanan bir araştırmaya göre, resif 1985'ten bu yana barındırdığı mercanların yarısından fazlasını kaybetmiştir.

Büyük Set Resifi, Aborjinler ve Torres Boğazı halkları tarafından uzun yıllar kullanılmıştır ve yerel grupların kültürlerinde önemli bir yer teşkil etmektedir. Resif, özellikle Whitsunday Adaları ve Cairns bölgesinde, turistler için çok ilgi çekici bir doğal güzellik noktasıdır. Turizm, bölgenin en önemli gelir kaynağıdır ve yılda 3 milyar dolardan fazla gelir elde edilmektedir. Kasım 2014'te Google tarafında resifin 3D izlenme/gezinme modu aktif hale getirilmiştir.  

Mart 2016'da yayınlanan bir raporda, mercan ağartmasının daha önce tahmin edilenden daha yaygın olduğu ve resifin kuzey kısımlarının ısınan okyanus sularından ciddi şekilde etkilediğini belirtildi. Outside Dergisi ise Ekim 2017 yılında yayınladığı sayısında resifin ciddi tehlike altında olduğuna dikkat çekti..

• Büyük Set Resifi, Doğu Avustralya'da yer alır ve kuzeyindeki Bramble Cay Adası ile güneyindeki Fraser Adası'na dek uzanır. 
• Levha tektoniği kuramına göre, resifin, Avustralya'nın Cenozoik döneminden başlayarak yılda 7 cm hareket ettiği gözlemlenmiştir. Tektonik yükselmelerin ardından meydana gelen volkanik patlamalar sonucu Mercan Denizi Havzası kurulduktan sonra, mercan resifleri büyümeye başlamıştır. Havza, yaklaşık 25 milyon yıl öncesine kadar kuzey Queensland'ın ılıman sularındaydı ve mercan büyümesini destekleyemeyecek kadar soğuktu. 
• Resifin çapı yılda 1 ila 3 cm artabilmekte ve yılda 1 ila 25 cm arasında dikey olarak büyüyebilmektedir. Bununla birlikte mercanlar, güneş ışığına ihtiyaç duydukları için sadece 150 metre derinliğin üzerinde büyüyebilmekteler.
• Resifteki ilk mercan gelişimlerinin Queensland'ın 24 milyon yıl önce tropik sulara girdiğinde başladığı öngörülmektedir. Ancak 10 milyon yıl önce, nehir deltaları ve türbitler yüzünden, deniz seviyesi önemli ölçüde azalma göstermiştir. Bu da denizde tortulanmaya neden olmuştur.
• Resif Araştırma Merkezi'nin (GBRMPA) yaptığı araştırmalar sonucunda, yarım milyon yıl öncesine ait mercan iskelet yatakları bulundu. Bunlar, resif yapılarına dair bulunan en eski fiziksel bulgulardı. GBRMPA'ya göre ise, şu andaki yaşayan resif yapısının 20.000 yıl önce büyümeye başladığı tahmin ediliyor. Avustralya Deniz Bilimleri Enstitüsü ise, son buzul çağının bitimini, resif büyümesinin başlangıcı olarak kabul etmektedir. Bu dönemde deniz seviyesi bugün olduğundan 120 metre daha alçaktı.
• 20.000 yıl öncesinden 6.000 yıl öncesine kadar deniz seviyesi dünya genelinde istikrarlı bir şekilde yükseldi. Yaklaşık 13.000 yıl önce deniz seviyesi bugünkinden sadece 60 metre (200 ft) daha alçaktı. Mercanlar o dönemde kıyı ovalarının tepelerini kuşatmaya başladı. Deniz seviyesi yükseldikçe, kıyı ovalarının çoğu sular altında kaldı. Ardından mercanlar, resifleri oluşturmak için batık tepeleri aştı. Buradaki deniz seviyesi son 6,000 yılda önemli bir artış göstermedi. "The CRC Reef Research Center", mevcut canlı resif yapısının yaşının 6.000 ile 8.000 yıl arasında olduğunu tahmin ediyor.

• Büyük Set Resifi, 70 biyolojik bölgeye ayrılmıştır. Kuzey kesiminde şerit resifleri ve deltaik resifleri bulunur. Bu resiflerden sistemin geri kalanında bulunmamaktadır. Bölgede hiç atolls yoktur ve anakaraya bağlı resifler nadirdir. 
• Saçak resifleri geniş bir bölgeye dağılmış haldedir. Ancak çoğunlukla Whitsunday Adaları gibi güney kısımlarda yaygındır.
• Lagün resifleri, kuzeyde Prenses Charlotte Körfezi kıyılarında bulunur.
• Hilal resifleri, sistemin ortasında en yaygın olan resiflerdir.
• Crescentic resifleri, "Great Barrier Reef Marine Park"ın en kuzeyinde bulunur.
• Düzlemsel resifler kuzey ve güney kesimlerde, Cape York Yarımadası, Prenses Charlotte Körfezi ve Cairns yakınlarında bulunur. 

• Büyük Set Resifi, bazı resif sistemlerinde görüldüğü gibi, savunmasız veya tehlike altındaki türler de dahil olmak üzere olağanüstü bir canlı çeşitliliği barındırır.
• Büyük Set Resifi'nde bayağı minke balinası, Hint-Pasifik kambur yunusu ve kambur balina dahil otuz balina türü kaydedilmiştir. Ayrıca büyük bir dugong popülasyonu da bulunmaktadır.
• Amphiprioninae, mangrove red snapper, sweetlip emperor ve mercan alabalığı gibi nadir balık türleri de dahil olmak üzere, resite 1.500'den fazla balık türü yaşamaktadır.
• On yedi deniz yılanı türü, 50 metre derinliğe kadar ılık sularda yaşar ve güneyde kesiminde daha yaygındır. Bu türlerin hiçbiri endemik değildir.
• Altı tür deniz kaplumbağası üremek için resiflere gelir. Bunlar; yeşil deniz kaplumbağası, deri sırtlı deniz kaplumbağası, şahin gagalı kaplumbağa, deniz kaplumbağası, yassı kaplumbağa ve zeytin renkli kaplumbağadır. Büyük Set Resifi'ndeki yeşil deniz kaplumbağaları, biri resifin kuzey kesiminde, diğeri ise güney kesiminde olmak üzere genetik olarak farklı iki popülasyona sahiptir. 
• Tuzlu su timsahları, mangrov ve resif yakınındaki tuz bataklıklarında yaşarlar. Tuzlu su timsahlarının popülasyonu çok değişkendir ancak düşük yoğunluktadır.
• Resifte 125 civarında köpekbalığı, vatoz ve siyamlı alg yiyici yaşamaktadır. b, çeşitli omurgasızlar ve koni salyangozları da dahil olmak üzere resif üzerinde 5.000'e yakın yumuşakça türü kaydedilmiştir.
• Kırk dokuz deniz iğnesi türü ve dokuz denizatı türü kaydedilmiştir. Ayrıca en az yedi kurbağa türü de adalarda yaşamaktadır.
• Beyaz karınlı deniz kartalı ve roseate sumru dahil, 215 kuş türü adalardaki resifleri ya da yuvaları ziyaret eder. Yuvalama alanlarının çoğu, Büyük Set Resifi'nin kuzey ve güney bölgelerinde yer alan adalarda bulunur. Üreme alanlarını kullanan yaklaşık 1,4 ila 1,7 milyon arası kuş bulunmaktadır.
• Büyük Set Resifi'nin adaları, bilinen 2.195 bitki türünü barındırmaktadır. Bunlardan üçü endemiktir. Kuzeydeki adalar 300-350 bitki türüne sahipken, güney adalar 200 farklı türe sahiptir. Whitsunday Adası ise sahip olduğu 1.141 türle en çeşitli bölgedir. 
• Resif sisteminde 1-10 cm çapında en az 330 ascidiacea türü bulunmaktadır. Ayrıca 300 ila 500 arasında bryozoans türü resifte yaşamaktadır. Sert ve yumuşak mercanlar da dahil olmak üzere dört yüz mercan türü bulunmaktadır. Bu gametlerin çoğu, ilkbahar ve yaz aylarında yükselen deniz sıcaklıkları, ay döngüsü ve günlük döngü tarafından tetiklenen toplu yumurtlama olaylarında ürer.
• Büyük Set Resifi'ndeki resifler, Ekim ayındaki dolunaydan sonraki hafta boyunca, dış resifler ise Kasım ve Aralık aylarında ortaya çıkar. Ayrıca 36 cins ortak yumuşak mercanı, beş yüz deniz yosunu türü resif üzerinde yaşar. 

• Biyoçeşitliliği, ılık berrak suları ve “canlı gemiler” adı verilen turist tekneleri nedeniyle Büyük Set Resifi, özellikle tüplü dalgıçlar için oldukça popüler bir yer. Büyük Bariyer Resifi'nde turizm, ulaşım kolaylığından dolayı Cairns ve Whitsundays'de yoğunlaşmıştır.
• Queensland sahili boyunca birçok şehirde günlük tekne turları düzenlenmektedir. Green Island ve Lady Elliot Island dahil olmak üzere birçok mercan adası aynı zamanda tatil beldesidir. 
• Bölgedeki turizmin en yoğun zamanları Avustralya kışı olarak bilinen dönemdir. Bu dönemde, Büyük Set Resifi'ne gelen turistlerin, yılda ortalama 5 milyar dolar gelir bıraktıkları tahmin edilmektedir.
• Büyük Set Resifi Deniz Parkı İdaresi tarafından Mart 2013'te yayınlanan bir raporda, Resif'in 2.000 kilometrelik sahil şeridinin yılda 6,4 milyar dolar değerinde gelir elde ettiği ve 64.000'den fazla kişiyi istihdam ettiği belirtilmiştir.
• Her yıl Büyük Set Resifi'ni yaklaşık iki milyon kişi ziyaret etmektedir. Bu ziyaretlerin çoğu deniz turizmi endüstrisi ile ortaklaşa yönetilmekle birlikte, halk arasında turizm faaliyetlerinin resife zarar verdiği konusunda endişeler vardır.
• Tek günlük seyahatlerden, uzun süreli yolculuklara kadar çeşitli tekne turları ve yolculuklarla resifi gezmek mümkündür. Tekne boyutları botlardan süper yatlara kadar değişmektedir. Cam zeminli tekneler, su altı gözlemevleri ve helikopter uçuşları turistler tarafından rağbet gösterilen aktivitelerdir. Büyük Set Resifi, su kalitesinden dolayı en çok şnorkelli veya tüplü dalış etkinlikleri için tercih edilmektedir.
• Büyük Set Resifi'nde turizm yönetimi, resifteki ekolojik dengeyi sürdürülebilir kılmaya yönelik düzenlenmiştir.