Nefes Darlığı

Nefes darlığı, nefes alış verişinde yaşanan solunum sıkıntısı olarak tanımlanabilir. Tıpta dispne olarak tanımlan nefes darlığı birçok sebebe bağlı olarak gelişebilir. Nefes almada hız ve derinlik gibi durumlar egzersiz anında ya da rakımı yüksek olan yerlerde normal olarak görülür. Akciğere ya da diğer organlara bağlı olarak ortaya çıkan nefes darlığı bazen dinlenme anında bile yaşanabilir ve hatta artabilir. Nefes darlığı yaşayan kişilerde daha hızlı nefes alıp verme hissi yaşanabilir. Ateşi olan bir kişide nefes darlığı gelişmesi normal olarak kabul edilir. Aynı şekilde stres, fiziksel zorlanma gibi durumlarda gelişen nefes darlığı da normaldir. Eğer nefes darlığı günlük aktiviteleri olumsuz yönde etkilemeye başlamışsa mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalı ve nedeni araştırılarak tedaviye başlanmalıdır.

Nefes darlığı vücutta akciğer, solunum yolları başta olmak üzere kan damarları gibi daha pek çok alanda etkili olan bir sorundur. 70 kg ağırlığında bir yetişkinin 1 dakika içinde ortalama 14 defa nefes alması gerekir. Çok hızlı nefes alımlarına hiperventilasyon, nefes darlığına ise dispne adı verilir. 

• Nefes darlığı başlangıcında ve devamında yaşanabilecek belirtiler;
• Nefes almakta güçlük çekme, havasız kalma hissi ve göğüs sıkışması
• Nefes alış verişlerinde hırıltı
• Titreme, ateş ve baş ağrısı
• Öksürdükten sonra derin nefes alış verişlerinde kas ve akciğer ağrısı
• Halsizlik ve yorgunluk
• Öksürme krizleri
• Balgam artışı ve balgam yapısında değişiklik
• Dinlenirken ya da herhangi bir aktivite anında nefes almakta güçlük
• Gece uyku bölünmesi
• Ödem
• Kalp problemi sebebiyle yaşanan nefes darlığı bacak, ayak ve ayak bileğinde şişliğe yol açabilir.

Nefes darlığı yorucu bir aktivite sonrasında yaşanırsa bu durum normal kabul edilir ve dinlenme ile kendiliğinden geçebilir. Ancak aşağıdaki belirtilerden biri ya da birkaç birden yaşanıyorsa acil yardım alınması gerekir;

• Göğüs rahatsızlıkları
• Bilinç kaybı
• Dinlenirken artan nefes darlığı
• Kilo kaybı
• Gece terlemeleri
• Kalp çarpıntısı
• Ajitasyon

Nefes darlığı, bilinen birçok nedenden dolayı yaşanabilir. Kardiyovasküler sistem bozuklukları, solunum sistemi bozuklukları ya da nefes darlığı altta yatan başka tıbbi bir nedenden kaynaklanabilir. Nefes darlığına yol açabilecek nedenler;

Pnömoni: Bir tür akciğer enfeksiyonudur ve bakteri, virüs ve mantarlar sebebiyle oluşabilir. Etkisi hafif ya da çok ciddi sonuçlara yol açabilir. 2 yaş altı çocuklarda ve 65 üstü kişilerde pnömoni daha ciddi sonuçlar doğurabilir. Bağışıklık sistemi zayıf olanlar ya da mevcut bir hastalığı olan kişilerde de yıkıcı sonuçlara yol açabilir. Nefes darlığıyla birlikte öksürük, ateş, mide bulantısı, ishal ve yorgunluk gibi semptomlara neden olur.

Astım: İltihap ve solunum yollarının daralması sonucu açığa çıkan bir rahatsızlıktır. Rahatsızlık sebebiyle akciğerlere hava akışı daha az olur. Şiddetli ve ataklar halinde yaşanabilir. Öksürük, nefes darlığı, göğüs sıkışması gibi belirtiler verir.

Akciğer Kanseri: Akciğer dokusunda anormal hücrelerin kontrolsüz bir şekilde büyümesi olarak tanımlanır. Sigara en önemli nedenidir. Göğüs ağrısı, hırıltılı solunum, nefes darlığı, kemik ağrısı, sırt ağrısı ve öksürük yaygın belirtileridir.

Akciğerde Hava Kaçağı: Göğüs duvarı ve akciğer arasında bulunan boşluğu anormal bir yapıda olmasıdır. Hastalık akciğerlerin kısmen ya da tamamen çökmesine yol açabilir ve ciddi belirtilerle birlikte yaşanır. Hastalık solunum cihazları, göğüs yaralanması gibi nedenlerden kaynaklanabilir. Nefes darlığı, terleme ve göğüs ağrısı yaygın belirtileridir.

Pulmoner Emboli: Akciğerde kan pıhtısı olarak tanımlanan bir hastalık türüdür. Pulmoner arterlerde tıkanıklığa yol açabilir. Nefes darlığı, ciltte nem, kanlı öksürük, göğüs ağrısı ve anksiyete yaygın belirtileridir.

Anemi: Kanda kırmızı kan hücrelerinin eksikliği sebebiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Yorgunluk, nefes darlığı, göğüs ağrısı, baş dönmesi, saç dökülmesi yaygın belirtileridir.

Konjestif Kalp Yetmezliği: Vücudun ihtiyacını karşılayacak kadar kalbin kan pompalayamamasıdır. Kalp atışı hızı, nefes darlığı, göğüs ağrısı, kilo kaybı, yorgunluk yaşanan belirtilerdir.

Anksiyete: Günlük hayatı olumsuz etkileyen endişe, kaygı durumudur. Evre şeklinde gelişir. Stres yaşanan şikayetleri şiddetlendirebilir. Nefes darlığı, kusma, ishal, mide bulantısı, yorgunluk yaygın belirtileridir.

Akciğer Zarı İltihabı: Enfeksiyonlar, kullanılan ilaçlar, kalp yetmezliği, romatoid artrit gibi farklı nedenlere bağlı gelişebilir. Göğüs ağrısı, nefes darlığı, ateş, öksürük yaygın belirtileridir.

Tüberküloz: Akciğeri olumsuz etkileyen bulaşıcı etkisi olan bir hastalıktır. Nefes darlığı, kilo kaybı, gece terleme, ateş gibi belirtilere yol açar.

Nefes Darlığının Diğer Nedenleri

• Panik atak
• Obezite
• Alerji
• Hiatal herni
• Göğüs duvarı sıkışması
• Toz olarak sıralanabilir.

Nefes darlığı şikayetinde aile hekimliğine gidilerek nefes darlığı kontrol altına alınabilir. Fakat nefes darlığıyla birlikte kalp yetmezliği, astım, KOAH gibi şikayetler gelişiyorsa Göğüs Hastalıkları, Onkoloji Uzmanlığı ya da  Kardiyoloji bölümlerine başvurulmalıdır.

Nefes darlığında erken tanı ve tedavi oldukça önemlidir. Doktor öncelikle hastanın öyküsünü dinler ve nefes darlığına neden olan etkeni araştırır. Bunun için EKG gibi farklı tetkikler, fiziksel muayene uygulanır. Neden tespit edildikten sonra tedavi nedene yönelik başlatılır.

Nefes darlığı tedavisinde ilk amaç nefes darlığına yol açan durumun kontrol altına alınmasıdır. Eğer nefes darlığı enfeksiyonlar sebebiyle gelişmişse antibiyotik tedavisi, kalp yetmezliği sebebiyle oluşmuşsa diüretikler, akciğerde pıhtı sorunu varsa kan inceltici ilaçlar kullanılır.

İlaç Tedavisi: Opioidler nefes darlığı için reçete edilebilecek ilaçlardır. Bu ilaçlar morfin gibi çalışır. Kaygıyı, nefes alma oranını düşürerek yaşanan nefes darlığını hafifletir. Bu ilaçların haricinde bazı antidepresanlar da kullanılabilir.

İlaç Harici Tedavi: Nefes darlığı stres gibi sebeplerden dolayı gelişiyorsa yaşam tarzında yapılacak değişiklikler faydalı olur. Eğer başarılı olunamıyorsa terapi, meditasyon gibi yöntemlerle stresle mücadele yoluna gidilebilir.

Nefes darlığı tedavisinde tıbbi tedavi, günlük hayatta alınacak bazı önlemlerle birlikte bitkisel tedaviden de yardım alınabilir. Tıbbi tedaviye destek amacıyla kullanılacak bitkiler için mutlaka doktor önerisi gerekir.

Keçiboynuzu: Keçiboynuzu nefes darlığı için alternatif olarak kullanılabilir. 4-5 tane keçiboynuzu birkaç parçaya bölünüp yarım litre kaynamış suya eklenir. 6 dakika kaynatılıp keçiboynuzları alınır kalan su cam bir kavanoza alınır. Ilıdıktan sonra bir çay bardağı içilir. Kalan keçiboynuzu suyu buzdolabında muhafaza edilip üç gün içerisinde tüketilmelidir.

Havuç: Solunum yolları için faydalı bir besin olan havuç nefes darlığına karşı suyu sıkılarak tüketilebilir. 5 adet havucun suyu sıkılıp içine bir çay bardağı süt ve bir çay kaşığı bal eklenip günde üç defa içilir.

Hardal tohumu: Nefes darlığına iyi gelen alternatif bitkilerden biridir. 1 su bardağı suyun içine 1 çay kaşığı eklenip kaynatılır. Sabahları kahvaltıdan sonra içilir. Her seferinde taze kaynatılmalıdır.

Keten Tohumu-Anason-Karanfil: Anason ve keten tohumu yarım çay bardağı olacak şekilde bir kabın içinde karıştırılır. 1 tatlı kaşığı toz karanfil ve bal eklenip macun kıvamına getirilir. Her sabah hazırlanan macundan 1 tatlı kaşığı yenir.