Ms (Multipl Skleroz)

MS (Multipl Skleroz), bağışıklık sisteminde meydana gelen bozukluk sebebiyle omurilik ve beyinde birçok plağın oluşmasıyla meydana gelen bir hastalık türüdür. Daha çok genç yaşlarda oluşum gösteren, dünya genelinde yaygın görülen hastalıklardandır. MS hastalığı ataklar halinde seyreder, uygun tedavi ve takip ile kontrol altına alınabilir. Daha çok 20-40 yaş aralığında görülür. Hastalık, hareket kısıtlaması, kas güçsüzlüğü, konuşma ve görme bozukluğu gibi belirtiler ile kendini gösterir. Ataklar şeklinde gelişen MS kadınlarda erkeklere oranla iki kat daha fazla görülür. MS hastalığında sinir sistemindeki beyaz maddede lezyon ve plak olarak tanımlanan hasarlı bölgeler gözlemlenir. Santral sinir sisteminde bulunan beyaz madde santral sinir sistemi içinde ve vücudun diğer bölgeleri arasında iletişimin gerçekleşmesini sağlayan sinir liflerinden oluşur. Ortaya çıkabilecek reaksiyonlar önceden bilinemez ve oldukça farklılık gösterir. Bu sebeple MS hastalığını tanımlamak oldukça güçtür. Sinir siteminde hastalıktan etkilenen bölge ve dereceye göre hastalığın türü ve şiddeti değişebilir. Beyin ve omuriliğin yangısal (inflamatuar) hastalığıdır. 

MS hastalığının belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. MS hastaları aşağıda sıralanan belirtilerden birini ya da birkaçını ataklar halinde, ağır ağır kötüleşen bir seyir ile ya da düzelmeler şeklinde yaşayabilir.

• Güç kaybı
• Kabızlık
• Konuşma güçlüğü
• Görme kaybı, çift görme
• İdrar kaçırma
• Acil idrara çıkma isteği
• Cinsel fonksiyon bozukluğu
• Uyuşukluk, karıncalanma
• Yutma güçlüğü
• Depresyon
• Denge kaybı
• Mide bulantısı
• Isıya hassasiyet
• Hafıza problemleri

MS hastalığında yaşanabilecek ilk belirtiler kol ya da bacaklarda güç kaybıyla birlikte ortaya çıkar. Bulanık görme gibi göz problemleri, denge bozukluğu gibi şikayetler hastanın doktora başvurmasına neden olur.

MS hastalığı gelişiminde genetik faktörlerin etkisi oldukça yüksektir. Neden geliştiği hakkında farklı teoriler vardır ve nedenleri kişiye göre farklılık gösterir. Fakat hastaların tümünde genetik sabittir. MS hastası olan anne ve babanın çocuklarında hastalığın gelişme riski 10 kat fazladır. Ancak genetik hastalığın gelişiminde tek neden değildir. 

MS hastalığı genetik haricinde farklı birkaç nedenden dolayı oluşum gösterebilir. Tıp her ne kadar ilerlemiş olsa da MS hastalığının nedenini tam olarak bilmek henüz mümkün değildir. MS hastalığına neden olabilecek bazı teoriler bulunmaktadır.

• Genetik
• Radyasyon
• Böcek ilacı gibi bazı kimyasallara maruz kalmak
• Hastanın geçmişte herpes ve varisella zoster adlı virüslere maruz kalması
• Hastanın kökeni
• Alerjik reaksiyonlar
• Vitamin eksikliği
• Bilinçsiz diyet yapmak
• Anne karnında meydana gelen biyokimyasal olaylar
• Beyin ve kan arasında bariyer hasarı hastalığa neden olabilecek etkenler olarak sıralanabilir.

İyi Huylu MS: Hastalığın bu çeşidinde hastalarda küçük ataklar gelişebilir. Ataklarda sonra hasta tamamen düzelir. Hastada zamanla kötüleşme ya da kalıcı hasar meydana gelmez.

Tekrarlayan ve Düzelen MS: Bu tür hastalığın en yaygın çeşididir. Hastalık genelde tekrarlayıp düzelerek devam eder.

İkincil İlerleyici MS: Atak ve düzelme şeklinde devam eden hastalıkta son atak kalıcı olabilir. Ataktan sonra hastada denge problemi kalmışsa dengesizlik devamlılığını korur. 

Yatağa Bağlı MS: Hastalığın en ağır çeşididir. Hasta tek ataktan sonra iyileşemez ve gün geçtikte hasta daha kötüye gider.

MS hastalığının tanısı ve devamında tedavisi için hastanelerin Onkoloji (medikal onkoloji) bölümü ya da nöroloji bölümüne başvurulması gerekir.

MS tanısının konulması oldukça güçtür. Hastalığı direkt teşhis edebilecek boyutta bir test henüz bulunmamaktadır. Ancak bazı tetkikler yapılarak tanı konulmaya çalışabilir. Bu tetkikler;

MRI: MRI filmi ile omurilik ve beyin incelenerek detaylı bilgi alınabilir. MRI ile MS lezyonları soluk alanlar olarak tespit edilebilir.

Beyin Omurilik Sıvısı: Beyin omurilik sıvısı incelenerek sıvıda miyelin proteini, ligklnal bandlar saptanabilir. Ligklnal bandlar ve miyelin proteini bağışıklık sistemi aktivitesini gösteren bulgulardır.

Uyarılmış Yanıtlar: Sinir ileti hızlarını ölçmek için kullanılan testlerdir. Görsel uyarılmış yanıtlar görme sinirlerini, işitsel uyarılmış yanıtlar işitme ile ilgili sinirleri, smatsensriyel uyarılmış yanıtlar kol ve bacak sinirlerini inceler.

MS hastalığı tedavisinde en önemli tedavi yöntemleri atak ve kortizon tedavisidir. MS hastalığında kesin bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Uygulanan tedaviler atakların ve gelişebilecek durumların etkilerini azaltmaya yöneliktir. Sürekli tekrarlayan ataklar için koruyucu ve önleyici tedaviler uygulanabilir. Koruyucu tedaviler ayrıca atak sonrasında engelli kalma olasılığını azaltabilir. Hastalık teşhis edildikten sonra tedaviye vakit kaybetmeden başlamak gerekir. Bu sayede hastalığın hasar bırakma riski azaltılır. Atak tedavisi, hastaların durumu ve hastalığın ilerleyişine göre planlanır. 

MS hastalığında tedavi ile birlikte yaşam tarzında yapılacak değişimler süreç için oldukça etkili olur. 

• Yorucu aktivitelerden kaçınılmalıdır.
• Sağlıklı ve düzenli beslenmeye özen gösterilmelidir.
• MS semptomlarını tetikleyecek sauna, hamam gibi sıcak ortamlardan kaçınılmalıdır.
• Depresyon, stres gibi durumlardan uzak durulmalıdır.
• Sigara, alkol gibi zararlı içeriği olan maddelerden Ms hastaları kesinlikle uzak durmalıdır.