Kanal Tedavisi

Kanal tedavisi dişlerde oluşan çürüklerin çok fazla ilerleyerek, damar ve sinir paketini(pulpa) etkilemesiyle buna ek olarak enfeksiyonun dişten kemiğe kadar ilerlemesiyle oluşan enfeksiyonlarda diş hekimleri tarafından dişe uygulanan kök ve kron pulpasını çıkartma tedavisidir.

Dişlerin en dış yüzeyinde mine tabakası denilen vücudun en sert yapısı bulunur. Mine tabakasının hemen altında dentin denilen kemikle benzer içerikte olan yapı yer alır. Dentinin ise bitişiğinde pulpa denilen damar ve sinir paketi bulunur. Pulpa hem dişin ağız içinde görülen kron kısmında hem de köklerin içerisinde devam ederek kök ucunda çene kemiği ile temas haline geçer. Diş yüzeyinde oluşan çürükler ilk olarak mineyi etkiler daha sonra tedavi edilmezse dentine geçerek hızlıca ilerlemeye başlar. Bu aşamada da tedavi edilmeyen diş çürükleri pulpaya ulaşarak buranın enfeksiyonuna sebep olur. Hasta buna rağmen kanal tedavisi olmazsa enfeksiyon ilerleyerek kök ucu yoluyla kemiği de etkiler ve kistik yapılar oluşturur.

        Dişin içerisinde bulunan damarlar dişe kök ucundaki mikronlarla ölçülebilecek bir delikten girer. Bundan dolayı pulpada herhangi bir enfeksiyon meydana geldiğinde vücudun diğer alanlarındaki gibi bakterilere karşı güçlü bir savaş oluşturulamaz ve pulpanın tamamen çıkartılması gerekir. Ardından boş kalan kök kanalları çeşitli dolgu materyalleri ile doldurularak üzerine kron dolgusu yapılır.

İrreversıbl Pulpitis: İrreversıbl pulpitisin Türkçe karşılığı; pulpanın geri dönüşümsüz olarak enfeksiyona uğramış olmasıdır. Yani artık diş dolgu yapılarak  kurtarılamayacak hale gelmiş demektir. Bu durumda dişte çok fazla madde kaybı yoksa ve diş kırılma direnci açısından yeterliyse dişe kanal tedavisi uygulanır.

Akut Apikal Periodontitis: Akut apikal periodontitisin Türkçe karşılığı; dişin pulpasında meydana gelen enfeksiyon kök kanalları yoluyla ilerleyerek kemiğe kadar ulaşmış demektir. Böyle bir durumda hasta kök ucunda özellikle ısırmada ağrı hisseder. Hastada özellikle geceleri kendiliğinden oluşan ağrılar vardır. Tedavisi kök kanal tedavisidir.

Akut Apikal Apse: Akut apikal apsenin Türkçe karşılığı: pulpadaki enfeksiyon ilerleyerek kemiğe ulaşmış ve tedavi edilmediği için burada ağrıya sebep olan şişlik oluşturmuş demektir. Hem dişle ısırma hareketi yapıldığında hem de şişlik üzerine dokunulduğunda hasta şiddetli ağrı hisseder. Apsenin boşaltılması ve kanal tedavisi yapılması gerekir. Gerekirse diş çekilebilir.

Kronik Apikal Apse: Kronik apikal apsenin türkçe karşılığı; pulpada meydana gelen enfeksiyon kök kanalları yolu ile kemiğe ulaşmış ve uzun süre tedavi edilmediği için hastada semptom oluşturmayacak veya çok az semptom oluşturacak hale gelmiş demektir. Bu durumda hastada şişlik olabilir ve bu şişlik zaman zaman patlayarak kendiliğinden boşalabilir. Hasta zaman zaman rahatlamalar yaşayabileceği gibi zaman zaman şişlik ve ağrı problemleriyle karşı karşıya gelebilir. Hastaya kanal tedavisi yapılmalıdır gerekirse dişin çekilmesi düşünülebilir.

Protez Yapılacak Dişler: Diş eksikliklerinde eksik olan dişin bir önü ve bir arkasındaki dişler kesilerek hastaya sabit protez adı verilen köprüler yapılabilmektedir. Bu gibi durumlarda bazen destek olarak kullanılacak dişer çok fazla kesilmek zorunda kalabilir ve bunun için de dişin içindeki pulpanın çıkartılması gerekebilmektedir. Aksi taktirde hastada ağrı ve hassasiyet problemleri ortaya çıkacaktır.

     Çürük dişten tamamen temizlendikten sonra köklerin kanal ağızları bulunur. Daha sonra eğe ismi verilen iğne benzeri el aletleriyle kök kanallarının içine girilerek buradaki pulpa dokusu tamamen temizlenir ve kök kanalları genişletilir. Bu işlem uygulanırken temizlik tam kök ucunda bitirilmelidir. Bunu anlayabilmek adına kanal içerisinde eğe denilen el aletleri varken röntgen filmi alınır ve kanal boyları milimetrik olarak hesaplanır. 

     Kanalların tamamı temizlendikten sonra çeşitli dolgu materyalleri ile boş kanalların içi tıkanır ve geriye kalan kısma normal dolgu prosedürü uygulanır. Tüm bunların yapılması 1-3 seans arasında sürebileceği gibi yaygın enfeksiyonlar varlığında 5-6 seansa kadar yükselebilmektedir. Kanal tedavisi sonrasında ilk 1 ay içerisinde özellikle ısısrmaya bağlı olarak hafif ağrılar oluşabilir. 1 ay içerisinde geçmeyen ağrı varlığında tekrar diş hekimi kontrolüne gidilmelidir. 

     Bazen seans aralarında hastada çok şiddetli ağrılar oluşabilmektedir. Bu gibi durumlarda panik yapılmamalı tekrar hekim kontrolüne gidilmeli ve dişe pansuman yaptırılmalıdır. 

      Kanal tedavisinde başarı birçok kritere göre değişebilmektedir buna bağlı olarak kanal tedavisi görmüş diş kesinlikle ağrımayacak anlamını taşımamaktadır. Çeşitli nedenlerle enfeksiyon tekrarı ve ağrı olursa kanal tedavisi yenilenebilir veya diş çekilebilir.

Dişin Perfore Olması: Kök kanallarının bulunması esnasında bazen fazla madde kaybına bağlı olarak dişlerde delinmeler meydana gelebilmektedir. Bu delinmeler büyüklüklerine ve konumlarına göre başarı şansını etkileyebilmektedir. Bazı durumlarda perforasyon oluşmasına rağmen kanallar güzel doldurulur ve sızdırmaz bir dolgu yapılırsa kanal tedavisi başarıya ulaşabilecekken birçok vakada perforasyona uğrayan dişler kısa sürede ağrı şikayetine sebep olacaktır. Bu durumda dişin çekilmesi düşünülür.

Kök Perforasyonu: Eğe ismi verilen iğne şeklindeki el aletleriyle kanal temizliği yapılırken özellikle kökler çok eğriyse eğeler dönemeyebilmekte ve kökü herhangi bir yerinden delebilmektedir. Bu gibi bir durumda kanal tedavisinin başarı şansı oldukça düşüktür. Dişin çekime gitme ihtimali çok yüksektir.

Eğe Kırılması: Kanal tedavisi sırasında kullanılan iğne şeklindeki el aletleri olan eğeler çok ince oldukları için kırılmaya karşı dirençleri de düşüktür. Özellikle dar kanallara sahip dişlerde tedavi sırasında eğeler kanal içerisinde kırılabilmektedir. Böyle bir durumda eğenin kırıldığı konum ve eğe kırılmadan önce yapılan temizliğin miktarı kanal tedavi başarısını etkileyen durumlardır. Kanal tedavisi kırılan eğeye rağmen tamamlanarak beklenir. Hastada ağrı şikayeti meydana gelmezse 6 aylık kontrollerle hastanın dişi ağız içerisinde bırakılır. Halk arasında kök kanalında kırılan eğeyle ilgili beynime gidebilir, kan dolaşımına geçebilir gibi yersiz korkular oluşabilmektedir. Kök kanalında kırılan eğe kesinlikle hareket etmez ve hastaya tıbbi açıdan zarar vermez. Röntgen, MR, tomografi çekilmesine engel oluşturmaz.

Halk arasında en çok merak konusu olan konulardan bir tanesi hangi dişlerde kaç kök ve kanal bulunduğudur. Bilinenin aksine bir dişte bir kök bulunması onun yalnızca bir kanala sahip olacağı anlamını taşımaz. Ağız içindeki dişlerde birçok farklı kök varyasyonları görülebilmektedir. Buna bağlı olarak kesin ifadelerle bir belirli bir dişte belirli bir kanal olduğu söylenemez. Ancak ortalama olarak bakıldığında;

- Tek Kanallı Dişler: Alt ve üst çenede bulunan tüm keser dişler ve köpek dişleri genel olarak tek kanallı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bununla beraber alt küçük azı dişleri de aynı şekilde daha çok tek kanallıdır. Ancak iki veya daha fazla kanala sahip kesici, köpek ve küçük azı dişine de rastlanmaktadır.

-İki Kanallı Dişler: Genellikle üst küçük azı dişleri karşımıza iki kanallı olarak çıkmaktadır. Ancak bazen tek kanallı veya ikiden fazla kanallı olarak çenelerde bulunabilmektedir.

- Üç ve Dört Kanallı Dişler: Alt ve üst büyük azı dişleri genelde üç veya dört kanallı olarak karşımıza çıkarlar. Ancak bazı durumlarda tek kanallı veya dörtten fazla kanallı olarak da çenelerde bulunabilmektedir..