İshal

İshal son derece önemli bir sağlık sorunudur ve özellikle çocuklarda ciddi sonuçlara neden olabilmektedir. Sulu dışkılama, dışkı miktarında artış ya da dışkılama sıklığında artış gibi durumlar ishal olarak kabul edilmektedir. İshal olan kişiler günde 250 gramdan fazla dışkılar ve bu dışkının en az %70’i sıvı haldedir. Çok ağır ishal vakalarında günde 12-13 litre kadar sıvı kaybedilebilir.

Dünya Sağlık Örgütü, 1 günde 3 defadan fazla sulu dışkılamayı ishal olarak tanımlamaktadır. Dünyada ishal 5 yaşından küçük çocuklar arasında ölüm nedenleri arasında ikinci sıradadır. İshal ciddiye alınması gereken bir sağlık problemidir ve özellikle 2 yaşından küçük çocuklarda ölüme yol açacak kadar tehlikelidir. İshalle birlikte meydana gelen aşırı sıvı kaybı nedeniyle özellikle bebeklere bol su verilmesi gerekir.

İshalin hafif olduğu, kusmanın çok olmadığı vakalarda genellikle ağızdan sulu gıdaların bolca alınması faydalıdır. İshal düzelene kadar mide ve bağırsakları rahatsız etmeyecek ve ishal belirtilerini azaltacak, posasız gıdalar tercih edilmelidir. Bebeklerde beslenmenin erken başlatılması ve anne sütü ile beslenen bebeklerde emzirmenin kesintisiz olarak devam ettirilmesi ve daha sık yapılması gerekir. Ek olarak emzirme aralarında kaynatılıp sonra ılıtılmış su verilir. İshalin 4 günden fazla sürmesi durumunda mutlaka bir doktora başvurulmalıdır.

• Sıvı dışkılama
• Acil dışkılama isteği ve büyük abdestini tutamama
• Fazla dışkılama
• Susuzluk
• Bulantı ve kusma
• Ateş yükselmesi
• Halsizlik
• Karın bölgesinde gaz ve ağrı

Bu belirtiler ishalin şiddetine göre sıralanabilmektedir. Az miktarda sıvı kaybedilmesi halinde susuzluk ortaya çıkar. Böyle bir durumda vücut ağırlığının ortalama %4’ü kaybedilmiştir. Orta derecede sıvı kaybedildiğinde ağız içinde kuruma, idrar miktarında azalma, huzursuz bir ruh hali görülür. Sıvı kaybı ise vücut ağırlığının %8’i kadardır. Fazla sıvı kaybedilmesi halinde ise belirtiler şiddetlidir ve vücut ağırlığının %10’u kadar sıvı kaybı oluşur.

• Bebeklerde ishalin ortaya çıkmasından sonra beslenmeleri kesilir, en az iki kere kusarlar, 6-7 defa sulu dışkılarlar. Bu yüzden sıvı kayıpları fazla olacağından risk grubuna girerler.
• Küçük çocuklarda orta derece veya şiddetli ishal
• Kanla karışık ishal
• İki haftadan uzun süreli ishal
• Kramp yapmayan karın ağrısı, kilo kaybının fazla olması
• Az gelişmiş ülkelerde seyahat edenlerde oluşan ishal, çünkü parazit gibi alışık olmadıkları enfeksiyonları kapma olasılıkları daha yüksektir.
• Hastane, çocuk bakım, rehabilitasyon ve geriyatrik merkezlerinde ishal

Tedavi sürecinde, dengelenmiş elektrolitlerle vücudun su oranı korunmalıdır. İshalin her türü ve  hatta dizanteri için bile bu en uygun tedavi yöntemidir. Elektrolitle dengelemeden bol miktarda sıvı tüketmek elektrolit dengesizliğine yol açabilir ki, bu ender durumlarda ölümcül vakalara neden olabilmektedir.

• Düzenli, sık ve küçük öğünler şeklinde yemek yenmelidir.
• Bazen, sıvı kaybını tamamlamak için damardan sıvı verilmesi gerekebilir.

Oral Rehidrasyon Terapisi : Ağızdan bir şeker veya tuz çözeltisi almak şeklinde olur.

Opioitler: Enfeksiyon nedeniyle oluşan ishal için opioit ve türevleri alınmamalıdır, çünkü ishalin süresini artırırlar. Opioitler en etkili ishal ilaçlarıdır. 

Antibiyotikler: Eğer ishal vakasına bir bakteri neden olmuşsa, hastanın antibiyotik alması gerekebilir. Parazit kaynaklı ishal vakalarında da tedavi için uygun antibiyotikler gerekir.

Beslenme Düzenlemesi: Çölyak hastası olan kişiler buğday ürünlerinden kaçınmalıdır. Spastik kolon sendromlu hastalar ishalin nedeni olan gastrokolik reflekse aşırı tepkiyi azaltmak için diyetlerini değiştirebilirler. Lifli gıdalar tüketmek, süt ürünleri yerine pirinç ve soya ürünleri kullanmak, posalı lif oranı yüksek olan sebze ve meyveleri yerken dikkatli olmak, düzenli ve küçük öğünler yemek spastik kolon sendromu belirtilerini azaltmaktadır.