Alzheimer

Alzheimer, ilerleyici bir demans şeklidir. Demans, beyinde oluşan hasarların neticesinde hafızayı, düşünmeyi ve davranışı olumsuz yönde etkileyen hastalıkların neden olduğu durumlar için kullanılan daha geniş bir terimdir.  Alzheimer Birliği'ne göre, Alzheimer hastalığı, demans vakalarının yüzde 60 ila 80'ini oluşturmaktadır. Hastalık genellikle 65 yaşından sonra ortaya çıkmaktadır. 65 yaşından önce teşhis edilirse, genellikle erken başlangıçlı Alzheimer hastalığı olarak adlandırılır. Alzheimer’ın tedavisi henüz yoktur, ancak hastalığın ilerlemesini yavaşlatan tedaviler mümkündür.

“Demans” ve “Alzheimer” terimleri bazen birbirinin yerine kullanılır. Ancak, bu iki koşul aynı değildir.Demans, unutkanlık ve karışıklık gibi hafıza kaybıyla ilgili semptomların bulunduğu durumlar için daha geniş bir terimdir. Demans, Alzheimer hastalığı, Parkinson hastalığı, travmatik beyin hasarı ve bu semptomlara neden olabilecek diğerleri gibi daha spesifik durumlar içermektedir. 

Alzheimer hastalığı, kronik devam eden bir durumdur. Alzheimer hastalığı yavaş yavaş gelişir ancak hastalık ilerlediğinde düşünme ve hafıza yeteneğini tamamen kaybettirir. Alzheimer’ın tedavisi bulunmamakla birlikte hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir ve yaşam kalitesi arttırabilir. Bir çok insan Alzheimer hastalığına yakalanabilir fakat bazı insanlar genetik faktörlerden kaynaklı daha yüksek risk altındadır.

Alzheimer hastalığı bir tür demanstır. Alzheimer’lı insanlar için beklenen tek bir sonuç yoktur. Bazı insanlar hafif hasarla uzun süre yaşarken bazı insanlarda ise daha hızlı semptomlar ve daha hızlı hastalık ilerlemesi görülür.

Alzheimer’ın tanımlanabilecek bir nedeni olmamasına rağmen, genetik kilit bir rol oynayabilir. Apolipoprotein E (APOE), yaşlı yetişkinlerde Alzheimer semptomlarının başlangıcı ile bağlantılı bir gendir. Kan testleri, bu genin sizde olup olmadığını belirleyebilir. Bu gen olmasa bile Alzheimer’ın gelişip gelişmeyeceği kesin değildir. 

Herkesin zaman zaman unutkanlık olayları vardır. Ancak Alzheimer hastalığı olan insanlar zaman içinde kötüleşen devam eden bazı davranış ve semptomları sergiler. Bunlar şunları içerebilir:

• günlük aktiviteleri etkileyen hafıza kaybı
• mikrodalga kullanmak gibi bilinen görevlerle ilgili sorun
• problem çözme zorlukları
• konuşma ya da yazı ile ilgili sorun
• zamanlar ve yerler hakkında kafa karıştırmak
• azaltılmış yargı
• azalmış kişisel hijyen
• ruh hali ve kişilik değişiklikleri
• arkadaşlar, aile ve topluluktan çekilme

Belirtiler hastalığın evresine göre değişir.

Alzheimer ileri bir hastalıktır, bu semptomların zaman içinde giderek kötüleşeceği anlamına gelir. Alzheimer yedi aşamadan oluşmaktadır:

Aşama 1. Bu aşamada herhangi bir belirti yoktur.

Aşama 2. En erken belirtiler, örneğin unutkanlık gibi görünür.

Aşama 3. Azaltılmış hafıza ve konsantrasyon gibi hafif fiziksel ve zihinsel bozukluklar ortaya çıkar. Bunlar yalnızca kişiye çok yakın biri tarafından fark edilebilir.

Aşama 4. Alzheimer sık sık bu aşamada teşhis edilir, ancak yine de ılımlı olarak kabul edilir. Hafıza kaybı ve günlük görevleri yerine getirememe durumu vardır.

Aşama 5. Orta ila şiddetli belirtiler sonucu sevdiklerinizin veya bakıcılarınızın yardımını gerektirir.

Aşama 6. Alzheimer’lı bir kişinin yemek yemek ve kıyafet giymek gibi temel görevlerde yardıma ihtiyacı olduğu aşamadır.

Aşama 7. Bu, Alzheimer’ın en şiddetli ve son aşamasıdır. Konuşma kaybı oluşur.

Alzheimer genel olarak 65 yaş ve üstü insanları etkiler. Ancak, 40'lı veya 50'li yaşlarda insanlarda da ortaya çıkabilir. Buna Alzheimer’ın erken veya daha genç başlangıcı denir. Erken başlangıçlı Alzheimer’ın belirtileri arasında hafif bellek kaybı ve günlük işleri konsantre etme ya da bitirme sorunları olabilir. Doğru kelimeleri bulmak zor olabilir.

Alzheimer hastalığı için kesin bir test yoktur.  Ancak zihinsel, fiziksel, nörolojik ve görüntüleme testleri ile bu hastalık belirlenebilir.

1. Zihinsel durum testi

Bugün günlerden ne? Cumhurbaşkanı kim? Dün ne yaptınız, nereleri gezdiniz? gibi soruların sorulduğu testtir.

2. Fiziksel sınav

Kan basıncı kontrol edilir, kalp atış hızınızı değerlendirilir ve ateş ölçümü yapılır. Bazı durumlarda, laboratuarda test etmek için idrar veya kan örnekleri de alınabilir.

3. Nörolojik muayene

Ayrıca, enfeksiyon veya inme gibi akut gibi diğer olası teşhisleri ekarte etmek için nörolojik bir muayene yapılabilir.

• Manyetik rezonans görüntüleme (MRI)
• Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması.
• Pozitron emisyon tomografi (PET) taraması.

Alzheimer hastalığı için bilinen bir tedavi yöntemi yoktur. Alzheimer’ın gelişmesini yavaşlatmak için doktorlar donepezil (Aricept) veya rivastigmin (Exelon) gibi ilaçları reçeteye ekleyebilirler. Bu ilaçlar insan beyninde yüksek seviyelerde asetilkolinin korunmasına yardımcı olmaktadır. Bu, hafızanıza yardımcı olan bir tür nörotransmiterdir.

Orta şiddetli Alzheimer’i tedavi etmek için donepezil (Aricept) veya memantin (Namenda) kullanılması gerekebilinir.  Memantin, aşırı glutamatın etkilerinin engellenmesine yardımcı olmakla birlikte Alzheimer hastalığında daha yüksek miktarlarda salınan ve beyin hücrelerine zarar veren bir beyin kimyasalıdır.

Ayrıca Alzheimer’la ilgili semptomları tedavi etmek için antidepresanlar, antianksiyete ilaçları veya antipsikotikler önerilebilinir. Bu ilaçlar şu semptomları içerebilir:

• depresyon
• huzursuzluk
• saldırganlık
• çalkalama
• halüsinasyon

İlaç tedavisine ek olarak, görevlere odaklanmak, karışıklığı sınırlamak, karşılaşmaktan kaçınmak gibi yaşam tarzı değişiklikler durumu yönetmeye yardımcı olabilir.