Protein Tozu

Sporcu gıdaları grubunun içerisinde en önemli ve en çok kullanılan, birçok maddeden üretilebilen, toz şeklindeki gıdaya protein tozu denir. Proteinler vücudun yapıtaşlarıdır. Fiziksel aktivite sonrası yıpranan kaslar, protein yapıtaşı olan aminoasitlere ihtiyaç duyarlar. Vücuda alınması gereken protein, besinlerle alınamadığı zaman protein tozuna başvurulur. Vücüt geliştirme sporunda sıklıkla kullanılırlar.

Protein tozu, vücutta proteinin yaptığı işi yapar. İnsan vücudunun günlük belirli bir miktar proteine ihtiyacı vardır. Bunu karşılanmadığı günlerde başvurulan bu tozlar;

• Hücreleri onarır ve yeniler.
• Hücre içi ve hücre dışı sıvıların belirli düzende kalmasını sağlar.
• Enerji ve güç verir.
• Sinir, kas ve dolaşım sisteminin düzenli bir şekilde çalışmasına olanak sağlar.
• Metabolizmayı arttırır ve yağ yakımına yardımıcı olur.
• Vücudun immun sistemini güçlendirir. Hastalıklara karşı vücudu güçlü hale getirir.

Protein tozu birçok maddeden üretilebilir. Bitkisel veya hayvansal kaynaklı olabilir. Günümüzde protein tozları genellikle peynir altı suyundan yapılmaktadır. Peynir altı suyundan ham protein alınarak toz haline getirilir. Üretici firmaya göre bu tozdaki protein miktarı değişmektedir.(Ort. bir ölçekte(30gr) 22-26 gr protein bulunmaktadır.) Bitkisel kaynaklı olanlarını ise hayvansal kaynakla beslenmek istemeyen bazı kesim kullanmaktadır.

Protein tozunun 5 farklı çeşidi bulunmaktadır:

1. Peynir Altı Suyu Proteini (Whey Proteini): Kesilmiş sütten elde edilen protein çeşitidir. Protein oranı yüksektir. Peynir altı suyu proteini, dallı zincirli aminoasitler (BCAA) bakımından zengin protein çeşididir. BCAA kas yıkımını engelleyen önemli bir maddedir. Peynir altı suyu proteini, sindirimi kolay ve hızlı emilen protein çeşidi olması sebebiyle çok tercih edilir. Dezavantajı ise laktoz içermesinden dolayı, laktoz intoleransı olan kişilerde sindirimde sıkıntı çıkarmasıdır.
2. Kazein Proteini: Kazein proteini de sütten elde edilir. Ancak bu protein çeşidinin sindirimi ve emilimi daha çok süre alır. Dayanıklılık antermanlarında kullanılması etkili olan bir protein çeşididir.
3. Yumurta Proteini: Tüm hayvansal gıdalar gibi yumurta da harika bir protein kaynağıdır. Yumurta proteini genel olarak yumurta akından elde edilmektedir. İnsan vücudunda bulunmayan 9 çeşit aminoasitin vücuda alınmasına katkı sağlar. Süte alerjisi olan bireyler tercih ederler.
4. Soya Proteini: Soya proteini tozu çalışmaları yeni yeni hız kazanmıştır. Özellikle veganlar için kullanım olanağı sağlayan bu proteinin, aynı antrenmanı yapan iki bireyden birinin whey kullanması, diğerinin soya proteini kullanması sonucu karşılaştırılması yapılmıştır. Kas gruplarında benzer artışlar kaydedilmiştir. Soya proteini oldukça ucuz elde edilebilen bir proteindir. Gelecek için umut verse de kesin olarak veri vermemektedir.
5. Et Proteini: Sığır etinden elde edilen  protein çeşididir. "Kesinlikle kullanılmalıdır" veya "şu nedenden ötürü kullanılmalıdır" diye bir netlik bu grupta yoktur.

Bu konuda geçmişten günümüze kadar birçok araştırma yapılmıştır. Protein tozunun zararlı olduğuna dair kesin bir sonuca varılamamıştır. Hatta vücudun proteine ihtiyacı olduğunda(genellikle antrenman günleri) alınırsa birçok insanda olumlu etkiler görülmüştür. Burda altı çizilmesi gereken nokta; bu besin takviyesi gerektiğinde ve dozunda alınırsa insanlar için büyük fayda sağladığıdır. Hekim kontrolünde kullanılması daha iyi olacaktır.

Protein tozları kesinlikle ilaç değildir. Ek gıda veya besin takviyesi olarak görülmektedir.(SUPPLEMENT) Ancak burdaki büyük sıkıntı bunların merdiven altı yerlerde üretilmiş olanların da piyasaya sürülmüş durumda olmasıdır. Hekim kontrolünde alıması gereken bu tozlar, denetleme eksikliğinden dolayı tehlikeli duruma gelmektedir.

Sağlıklı bir insan günde kilosunun gram miktarı kadar veya buna yakın protein almalıdır.(Örneğin; 70 kg bir insan günde 50-75gr protein almalıdır.)

Ancak kişi ağırlık antrenmanı gibi vücut kaslarını çalıştırıcı ve geliştirici egzersiz yaptığı zaman bu miktar kişinin kilosun 1.5-2 katı gramı kadar olmalıdır.( 70 kg sağlıklı birey için 105-140 gr)

^^Bir ölçek(30 gr) protein tozunda ort. 25 gr protein vardır.

• 100 gram kırmızı ette yaklaşık 27-32 gram protein vardır.
• 100 gram tavuk etinde yaklaşık 19-25 gram protein vardır.
• 100 gram nohutta yaklaşık 20 gr protein vardır.
• 1 orta boy yumurtada yaklaşık 5.7-6.3 gr protein vardır.
• 100 ml yarım yağlı sütte ort. 3 gr protein vardır.
• 100 gr yulafta yaklaşık 14 gr protein vardır.
• 100 gr balıkta ort. 20-24 gr protein vardır.

Protein tozu su, meyve suyu veya süt ile tüketilebilir. Fazla kalori almak istenmiyorsa su en uygun seçenektir. Ama protein tozunun aromasına göre de süt bazen iyi seçenek olabilir. Ölçek ile protein tozunu aldıktan sonra bir shakera konulur.( bu özel olarak üretilmiş karıştırıcı kapdır.) Buna 1 ölçek için 250-340 ml istenilen sıvı konulur ve hızlıca çalkalanır. 

Vücuda çok fazla protein alınması(doz aşımı) insanda metabolik bazı sıkıntılara yol açabilmektedir. Bunlar:

• Dehidrasyon
• İdrarla kalsiyum ve minarel kaybı
• Vitamin- minarel emiliminde bozukluklar
• Aminoasitlerin birbirinin emilimini geciktirmesi sonucu kas yapımında gecikmeler
• Kas yapmak yerine vücut bir süre sonra yağ depolamaya başlar.
• Böbrek işlevlerinde bozukluk
• Performansta düşüş gibi birçok sıkıntıya yol açabilmektedir.