Pop Art Akımı

Öznel bir yaklaşım olan soyut dışavurumculuk akımına tepki olarak ortaya çıkmış ve nesnel bir sanat anlayışını benimseyen sanat akımı Pop art olarak adlandırılmıştır. Pop sanatı ifadesi, popüler sanattan gelir. Sanatçının yalnızca kendi duygu ve düşüncelerini yansıttığı bireysel soyut sanat anlayışını reddetmiştir. Pop art akımına göre sanatçının bilinç ve duygu dünyasına yaklaşmanın mümkün olmadığı bir sanat akımı kabul edilemez. Pop art akımı ile sanatta, toplumun duygusu, düşüncesi, yaşam biçimi, tarihi ve destanları gibi genel unsurların işlenmesi düşüncesi ortaya çıkmıştır. 

Akım, 1950’li yıllarda İngiltere’de ortaya çıkmıştır. 1950’nin sonlarına doğru ise Amerika Birleşik Devletleri’ne yayılmıştır. Akımın ilk ortaya çıkışı İngiliz kolaj sanatçısı ve ressam Richard Hamilton’ın “Bugünün evlerini bu denli farklı, bu denli cazip kılan nedir?” İsimli kolaj çalışması ile gerçekleşmiştir. Hamilton, bu çalışmasında toplumun değerlerine yönelik bir sanat inanışını ifade etmeye çalışmıştır. Çalışmada gündelik yaşamdan detayları içeren bir ev görüntüsü yer alır. Eser bu yönüyle gündelik olay ve durumların işlendiği bir sanat akımı olan Pop art akımının başlıca örneklerinden biridir. 

Pop art, sanatsal terim olarak ise, İngiliz eleştirmen Lawrence Alloway tarafından yazılmış “Sanat ve Kitle İletişim Araçları” isimli makalede kullanılmıştır. 

Pop art, İngiltere çıkışlı bir akım olsa da asıl gelişimini ABD’de göstermiştir. Amerikalı film yapımcısı Andy Warhol, Pop art akımının en büyük öncüsü kabul edilir. Warhol, kitlesel kültüre ait seri üretim nesnelerini bir araya getirerek farklı ve özgün çalışmalar ortaya koymuş bir sanatçıdır. Sanatçı, New York’da pop art akımına ait çok sayıda sanat eserinin meydana getirildiği bir atölye kurmuştur. Pop art akımı, özellikle Andy Warhol döneminde gelişmiştir. 

• Pop art, gündelik sanat olarak kabul edilir. 
• Soyut dışavurumculuk anlayışına tepki olarak doğmuş olup, toplumsal gerçeklik ile sanat arasında bağ kurma amacına sahip bir akımdır. 
• Ruhsal derinlikten uzak bir sanat amacı güder. 
• Pop art etkisi altındaki eserlerde seri üretim ve hazır yapım objeler kullanılır. Bu objeler, çoğunlukla kolaj, kes yapıştır gibi tekniklerle bir araya getirilir. 
• Pop art eserlerinde günlük hayat, çizgi romanlar, kitlesel medya, ünlü şahıs figürleri, reklamlar gibi konular ele alınmıştır. 
• Pop art, boya tabancası, baskı, şablon gibi teknikler kullanılan bir sanat türüdür. 
• Eserlerde canlı renkler, dolgun çizim detayları ve kalın çizgilerden oluşan çarpıcı görüntüler yer alır.

Andy Warhol 

 Pop art akımının ABD’de yaygınlaşmasını sağlayan en büyük temsilcisidir. Sanatı fabrika üretimi ile paralel tutmuş bir sanatçıdır. Warhol, pop art etkisiyle Fidel Castro, Che Guevera, Lenin gibi siyasi isimlerin figürlerini kullandığı eserler üretmiştir. Sanatçı, siyasi isimlerden sonra, popüler kültürde önemli yere sahip olan Marlyn Monroe, Elvis Presley, John Lennon gibi ünlü kişilerin de pop art teknikleri ile üretilmiş portrelerini ortaya çıkarmıştır. Özellikle Marlyn Monroe figürü ile ses getiren sanatçının eserlerinde, alaycı bir üslup ve ironi etkisine rastlanır. 

Roy Lichtenstein

Amerikalı Pop art sanatçısı Roy Lichtenstein, popüler çizgi roman ve reklam unsurlarına eserlerinde sıkça yer vermiş bir sanatçıdır. Sanatçının eserlerinde yalın ve çocuksu bir tarzı benimsediği görülür. Çizgi roman görsellerine kendinden eklemeler yaparak ve yeniden renklendirip işleyerek ortaya ilgi çekici eserler çıkarmıştır. Drowing Girl, Masterpiece, Whaam, sanatçının pop art teknikleri ile oluşturduğu en önemli eserleri arasında sayılmaktadır. 

Keith Haring

Keith Haring, 1958 yılından, hayatını kaybettiği 1989 yılına kadar pop art kültürünün en büyük temsilcilerinden biri olarak sanatını icra etmiştir. Sanatçı, eserlerini üretmeye ilk olarak New York metrolarında sokak resimleri yaparak başlamıştır. 70’li yıllarda başladığı sokak sanatı tarzıyla diğer Pop art temsilcilerinden ayrılan sanatçının şöhreti ilerleyen yıllarda ABD sınırlarının da dışına çıkmıştır. Sanatçının eserlerine Dünya’nın herhangi bir şehrinin sokaklarında rastlamak mümkündür. Haring, popüler kültür odaklı pop art akımını, eşcinsel hakları, cinsel yolla bulaşan hastalıklar gibi toplumsal konuları duyurmak amacıyla kullandı. Crack is Wack, Ignorance= Fear, Pop Shop, We The Youth gibi eserler, Haring’in en ünlü eserleridir. 

Richard Hamilton

İngiltere’de Pop art akımının doğmasına öncü olmuş sanatçı Richard Hamilton, ressam olmasının yanında kolaj sanatçısı olması özelliği ile bilinir. Pop sanat akımının ilk örneğini 1956 yılında Günümüz Evlerini Bu Denli Farklı, Bu Denli Cazip Kılan Nedir? İsimli eseri ile vermiştir. Interrior 2, Study for a Fashion Plate, Patricia Knight 2, sanatçının pop art akımına yön veren önemli eserlerinden bazılarıdır.

Pop art akımı, Türkiye’de etkilerini 1970’li yılların sonlarında göstermeye başlamıştır. Önceleri Batı’dan kopyalama şeklinde kendini gösteren akım, kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ve sanayinin gelişmesi ile birlikte farklı bir boyut kazanmıştır. Türkiye’de pop art akımının etkili olmaya başladığı 1960’lı ve 1970’li yıllar, ülkede arabesk kültürünün yoğun olarak yaşandığı bir dönemdir. Sinema ve müzik alanında halk arasında hayranlık uyandıran büyük yıldızlar da o dönem için Türk toplumunun imajını yansıtır. Bu unsurlar, Türk sanatında önemli rol oynamıştır. 

Türkiye’de pop art akımını benimseyen isimlerden biri, Altan Gürman’dır. Sanatçı, Montaj isimli eserinde dönemin siyasi olaylarını konu edinmiştir. Gülsüm Karamustafa ise arabesk ve sanat yıldızı unsurlarını pop art sanatı ile birleştiren bir sanatçıdır. Dönemin en ünlü yıldızlarından Bülent Ersoy’u anlattığı Ya Rabbim Sen Bilirsin adlı eseri, buna bir örnektir. Uçuş, Pera Binası gibi eserler de sanatçının pop art etkisine sahip eserlerindendir. Özdemir Altan, Türkiye’de pop art akımını makine kavramı üzerinden işlemiştir. Çalışkan Robot, Petrol gibi eserleri, sanatçının makineleşme ve sanayileşme gibi süreçleri anlattığı pop art eserlerindendir.