Noam Chomsky

Modern dilbiliminin babası olarak görülen Noam Chomsky, Amerikalı dilbilimci, tarihçi, filozof, siyaset eleştirmen, yazar ve aktivisttir. Pek çok bilim insanı tarafından 20. yüzyılın en büyük filozoflarından biri olarak kabul edilen Chomsky, kendi politikasını anarko-sendikalizm ve özgürlükçü sosyalizm olarak tanımlamıştır. Son 40 yılda Amerika siyasetine olan güçlü eleştirileriyle gündeme gelen Chomsky, çok sayıda kitap ve eleştirel makale yazmıştır.

Önemli bir akademisyen olan Chomsky, birkaç kez savaş karşıtı eylemlerde bulunduğu gerekçesiyle tutuklanmış olsa da bu durum akademik kariyerine zarar vermemiştir. Aynı zamanda Amerikalı bir yahudi olan Chomsky, hala Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde profesörlük yapmaya ve eserler yazmaya devam etmektedir.

• Tam adı Avram Noam Chomsky olan Noam Chomsky, 7 Aralık 1928'de Philadelphia'da William Chomsky ve Elsie Simonofsky çiftinin ilk çocuğu olarak dünyaya geldi.
• Babası, 1910'larda Amerika'ya göç eden, aslen Ukrayna kökenli bir Aşkenazi (İsrail'den Avrupa'ya göç eden kişilere verilen ad) idi. Ebeveynlerinin her ikisi de öğretmen olan Chomsky'nin babası aynı zamanda bir İbranice alimiydi.
• Chomsky, kardeşi David ile birlikte öğretmen ve aydın bir ailenin sunduğu entelektüel ortamda büyüdü. Ebeveynleri sol görüşe mensup olan Chomsky, küçük yaşlarda sosyalist ideallerle yetiştirildi.
• Chomsky ilk olarak özel bir öğrenci olduğunu kanıtladığı Central High School'da okudu. Derslerdeki başarısının yanı sıra sosyal aktivitelerde de boy gösteren bir öğrenciydi.
• 1945'te felsefe, mantık ve diller üzerine eğitim gördüğü Pennsylvania Üniversitesi'ne girdi. Üniversite yıllarında Rus kökenli dilbilimci Zellig Harris sayesinde teorik dilbilime büyük ilgi duydu. Öğretmeni Nelson Goodman'ın yönlendirmesi sayesinde felsefe alanın da yönelen Chomsky, yüksek lisansını 1951 yılında tamamladı.
• Chomsky, yüksek lisansını tamamlamasıyla birlikte öğretmeni Goodman’ın tavsiyesi üzerine, 1951 yılında doktora tezi üzerinde çalışmak için Harvard Üniversitesi’ne gitti. 1952'de “Sembolik Mantık Dergisi”ndeki “Syntactic Analysis Systems" (Sözdizimsel Analiz Sistemleri) adlı ilk akademik makalesini yayınladı. 
• Noam Chomsky, 1955 yılında "Dönüşümsel Analiz" üzerine hazırladığı doktora tezini Pennsylvania Üniversitesi'ne sundu ve doktora derecesini aldı. 

• Noam Chomsky, 1955’te Massachusetts Institute of Technology’de (MIT) yardımcı doçent olarak çalışmaya başladı. Aynı yıl öğretim üyeliği görevinin yanı sıra, makinalara dair bir çeviri projesinde de görev aldı.
• Çalışmaları büyük takdirle karşılanan Chmsky, iki yıl içinde doçentlik pozisyonuna terfi ettirildi. 1957-58'de Columbia Üniversitesi'nde misafir profesör olarak görev yaptı. 1957 yılında, MIT'de öğrencilerine verdiği bir dizi dersten hareketle, ilk sözdizimsel yapılar hakkında olan kitabını yayınladı.
• Chomsky'nin ilk kitabı MIT'deki akademisyenleri çok etkiledi ve bu yüzden Chomsky'den, meslektaşı Morris Halle ile birlikte dilbilim alanında yeni bir lisansüstü program kurmaları istendi.
• Chomsky'nin kurduğu dilbilim programı oldukça başarılı oldu ve sonradan her biri ünlü birer dilbilimci olacak olan Robert Lees, Jerry Fodor ve Jerold Katz gibi isimler yetiştirdi.
• Chomsky, 1961 yılında "Modern Languages ​​and Linguistics" (Modern Diller ve Dilbilim) Anabilim Dalı'nda profesör oldu.
• 1962'de Cambridge'de düzenlenen 9. Uluslararası Dilbilimciler Kongresi'ne genel konuşmacı olarak atanması uluslararası alanda bilinirliğini arttırdı.
• Bir yandan akademik kariyerini sürdüren Chomsky, bu süreçte "Dimensions of Syntax Theory" (1966), "Topics in Theory of Productive Grammar" (1966), "Cartesian Linguistics: A Part of History" ve "The Rational Thought" (1966) gibi eserler yayınladı.

• Noam Chomsky 1960'lı yıllarında sonunda, politik aktivizm ile daha fazla ilgilenmeye başladı. Sol eğilimleri hakkında o güne dek konuşmaktan çekinmemiş olsa da, 1967 yılı itibariyle söylemlerini Amerika Birleşik Devletleri dış politikasına çevirdi.
• Chomsky, Şubat 1967’de, "Books The New York Book Review"’de yayınlanan “The Responsibility of Intellectuals" (Entelektüellerin Sorumluluğu) adlı makalesinde muhalif görüşlerini dile getirdi.
• 1969 yılında Vietnam Savaşı'na karşı olduğunu ayrıntılı bir şekilde açıkladığı ilk politik kitabı olan “American Power and New Mandarines”i yayınladı.
• Sonraki yıllarda, "In War with Asia" (1971), "Back Room Children" (1973), "For the Reasons of the State" (1973) ve "Peace in the Middle East?" (1975) gibi pek çok kitap yazdı.
• Bir yandan kitaplarını yazarken diğer yandan da solcu aktivist eylemlerde bulunan Chomsky, vergilerinin yarısını ödemeyi reddeden öğrencilere açıkça destek verdi. Savaş karşıtı kolektif bir örgüt olan "Resist"i kurmak için Mitchell Goodman, Denise Levertov, William Sloane Coffin ve Dwight Macdonald gibi benzer düşünceye sahip kişilerle işbirliği yaptı. Eylem ve çalışmaları nedeniyle birçok kez tutuklandı. 
• Ünlü bir akademisyen olarak, deneyimlerini aktivist öğrencilere ilham vermek için kullandı ve meslektaşı Louis Kampf ile birlikte, MIT'de Siyaset Bilimi Bölümü'nden bağımsız olarak siyaset konusunda özel dersler vermeye başladı. Zira Chomsky, bölümdeki dersleri muhafazakar ve basmakalıp buluyordu.
• Chomsky, Hanoi Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde ders vermek için 1970 yılında Hanoi'ye gitti. Bu gezi sırasında Laos'taki mülteci kamplarını ziyaret etti. Ertesi yıl, Cambridge Üniversitesi'nde ders verdi. Burada verdiği dersler 1971 yılında "Problems of Knowledge and Freedom" adı altında toplanıp yayınlandı.
• 1970'li yıllarda konferans vermek için dünyanın çeşitli yerlerine seyahat etti. Ayrıca dilbilimi konusunda kitaplar yazmaya devam etti. Bu dönemde "Language and Mind" (1972) ve "Reflections on Language" (1975) eserlerini yayınladı.
• Bu dönemde gerçekleştirdiği önemli çalışmalardan biri, Edward S. Herman ile birlikte yazdığı "Evolution and Evidence to Fight Violence" kitabıydı. 1973 yılında basılan kitap, Çin Savaşı'nı tetikleyen Çinhindi'deki dış politikalara eleştiri getiriyordu.
• Noam Chomsky 1979'da, Nazist görüşlere sahip bir Fransız öğretim görevlisi olan Robert Faurisson'un serbest konuşma haklarını destekleyen bir dilekçe imzaladı. Chomsky, Nazileri kınadığı halde, Faurisson'a gösterdiği destek yüzünden çokça eleştiri aldı ve imajı zedelendi.
• 1980'lerde siyasal aktivizmde daha çok yoğunlaştı. 1985'te Managua'daki Kontra Savaşı'na gitti ve işçi örgütleriyle mültecilere siyaset ve dilbilim üzerine, halka açık konferanslar verdi. Bu derslerin çoğu 1987'de “Power and Ideology: Managua Lessons” olarak derlenip yayınlandı.
• 1988'de Edward S. Herman ile birlikte “Production Permit: Political Economy of Mass Communication”ı yazdı. Bu kitap, yazarların ana akım medyayı anlamada bir araç olarak gördükleri “propaganda modeli”ni ayrıntılı bir şekilde anlatıyordu. Kitap daha sonra Mark Achbar ve Peter Wintonick'in yönettiği bir filme uyarlandı.

• Chomsyk 1990'lı yıllarda öğretmenlikten emekli oldu ancak öğrencilerle etkileşim kurmaya ve ders vermeye devam etti. Emekli olduğu yıla dek onlarca ünlü ve değerli dilbilimci yetiştirdi.
• Önde gelen bir savaş karşıtı olarak Amerika'nın dış politikasını her zaman eleştiren Chomsky, "Teröre Karşı Savaş"ın yeni bir tutum olmadığını, terör saldırılarını kınadığı halde teröre karşı savaşı desteklemediğini belirtti.
• Noam Chomsky ile yapılan röportajlar ve makaleleri, 2001 yılının sonlarında '9-11' adını taşına bir kitap halinde yayınlandı. Kitapta 11 Eylül olaylarını tarafsız bir şekilde analiz eden Chomsky, Amerika'yı orantısız güç kullanımı nedeniyle “öncü terörist devlet” olarak nitelendirdi.
• Kitabın "En çok satanlar" arasına girmesi ve birkaç radikal düşünürden övgü almasına rağmen; Amerika Birleşik Devletleri'nin eylemlerine ağır eleştiriler getirdiği için yurtsever ve muhafazakar kanattan olumsuz eleştiriler aldı. Bir politik aktivist olarak uzun yıllara dayanan tecrübeleri olmasına rağmen, bazı eleştirmenler tarafından siyasi konularda hiçbir uzmanlığı olmadığı dile getirildi.

• Noam Chomsky, dilbilim alanına çok büyük katkılarda bulunmuş uluslararası bir dilbilimcidir ve "Modern Dilbilimin Babası" olarak adlandırılır. "Chomsky Normal Form", "Chomsky Hierarchy", ve "Chomsky-Schützenberger Theorem" bu alanda yaptığı çalışmalardan yalnızca birkaçıdır. Bunların yanı sıra dilbilim için hayati derecede öneme taşıyan "Minimalist Program", "Non-Configuration Language", "Parasitic Space" ve "Phonetics and Phrase" gibi çalışmalara imza atmıştır.
• Edward Herman ile birlikte yazdığı "Production Permit: Political Economy of Mass Media" adlı kitabıyla, kitlelerin kitle iletişim sistemleri tarafından nasıl manipüle edildiğini açıklamaya çalışan “propaganda modelini” anlatmıştır.

• 1949 yılında çocukluğundan beri tanıdığı Carol Doris Schatz ile evlendi ve üç çocuk sahibi oldu. Eşi de kendisi gibi dilbilim eğitimi almış bir dilbilimci ve eğitim uzmanıydı. Çiftin, 2008’de Carol’un ölümüne kadar süren uzun bir evlilik hayatları oldu.
• Karısının ölümünden sonra uzun bir süre depresyona giren Chomsky, 2014 yılında Valeria Wasserman ile ikinci evliliğini yaptı.
• Bir yahudi olarak büyüyen Chomsky, yetişkinlik çağında yahudi geleneklerinden uzaklaştı. Chomsky, ateist ya da agnostik gibi kavramlarla ilgilenmeksizin kendini "din-dışı" olarak tanımlıyor.

• 1970’de The London Times tarafından "Twentieth-Century Producers" (Yirminci Yüzyılın Yapımcıları) arasında gösterildi.
• 1984 yılında "APA Award for Outstanding Scientific Contributions to Psychology" ödülüne layık görüldü.
• 1987 ve 1989 yıllarında olmak üzere iki kez NCTE George Orwell Ödülü'nü kazandı.
• Aldığı diğer ödüller arasında "Kyoto Ödülü" (1988), "Helmholtz Madalyası" (1996) ve Bilgisayar ve Bilişsel Bilimler Alanında "Benjamin Franklin Madalyası" (1999) bulunmaktadır.