Nietzsche

15 Ekim 1844 tarihinde Prusya Krallığı'nda dünyaya gelen Nietsche, hayatının büyük bölümünde Almanya'da ikamet etmiştir. 25 Ağustos 1900 yılında Weimer'da hayata gözlerini yummuştur. Sebebinin ruhsal çöküntüye de dayanabileceği vefatının tam nedeni Retroorbital beyin zarı tümörü ve CADASIL sendromudur. Tam adıyla Friedrich Wilhelm Nietzsche, sonraları ünleneceği ve ismini bilmeyenin kalmayacağı felsefe ile ilgilenmeden önce kariyerine filolog olarak başladı. Nietzsche 1869 yılında 24 yaşındayken Basel Üniversitesi'nde klasik filoloji kürsüsüne atandığında, üniversite tarihinde bu kürsüde bulunmuş en genç filolog oldu. Ancak 80'li yılların baiında yaşadığı zorlu sağlık problemleri nedeniyle bu işte kalamadı ve istifa etmek zorunda kaldı. 1889'da kırkdört yaşındayken zihinsel yetilerinin tamamını kaybetmesi, üzerinde çok büyük bir çöküntüye neden oldu. Annesinin 1897'de ölmesinden sonra 1900 yılında vefatına kadar bakıcılığını, Nietzsche'nin bir süre el yazmalarının idareciliğini ve editörlüğünü de üstlenen kız kardeşi yaptı. Kız kardeşi tanınmış bir Alman milliyetçisi ve antisemitist olan Bernhard Förster ile evliydi. Bu yüzden Nietzsche'nin antisemitizm ve milliyetçilik karşıtı yazılarını kocasının ideolojilerine göre uyarlamıştı. Sonraları durumu farketmiş yirmibirinci yüzyıl düşünürleri bu duruma karşı çıksa dahi uzun yıllar Alman militaristi ve Nazist olarak anıldı. 

Nietzsche ailesi Naumburg'da anneanne ve iki bekar teyze ile birlikte yaşamaya başlamıştı. Nietzsche'nin ilerde kadınlar üzerinde bulunduğu görüşlerinin temelini bu evde aşırı iffetli ve dindar kadınlarla birlikte yaşamaya başlamıştır. Görselde görülen evde altı sene boyunca birlikte yaşamışlardır. Baskıcı aile yapısı ve çok kadınlı ortam nedeniyle Nietzsche içine kapanık bir çocukluk geçirdi. 1856' da anneannesinin ölümünden sonra aile kendi evlerine taşınmış ve onüç yaşındayken eyaletin en iyi okullarından birine yatılı olarak giymiş ve bu okulda lakabı ''küçük Protestan papazı'' olmuştur. Nietzsche derslerinde çok başarılydı ve müziğe ilgisi çok büyüktü. 1857'de ilk otobiyografisini yazdıktan bir yıl sonra Naumburg yakınlarında bulunan bir okuldan burs kazandı. Altı yıl boyunca bu okulda aldığı eğitim sayesinde İngilizce, Fransızca, Yunanca ve İbranice alt yapısı edinmiş ve bu dillerde şiir denemelerinde bulunurken besteler de yapmıştır. Nietzsche, ilk kez bu okula gelerek aile baskısından uzaklaştığında özgürlüğün ne demek olduğunu anladığını söyler. 

Ağabeyiyle birlikte aynı baskıcı ortamda büyümüş olan Elisabeth, yıllar boyunca karantina altındaymışcasına geçirdiği hayatında bulduğu ilk delikten kaçınca, gençlik yıllarının başlarında kuralları çiğnemekle başlamıştı. Sonraları uygunsuz konuların peşinde yol katetmiş, öğretmenlerinin önermediği yollara yönelmeye başlamıştı. Ateist ve alkole düşkün Ernst Ortlepp ile tanışmış ve bilinmeyen bir şair olan Hölderlin'in şiirlerini okumuş ve kendisini en sevdiği şair olarak adlandırmıştı. Birgün arkadaşlarından biriyle okul sarhoş gitmesinde Ortlepp'in etkisi olduğu söylenir. 1864'te mezun olmuş ve bu yıldan sonra Bonn Üniversitesi'ne gitmişti. Burda teoloji ve klasik filoloji eğitimi almış ve adeta huy değiştiren genç Elisabeth, daha çok girişken bir genç olmuştur. Ancak eski alışkanlıklarını bırakamamış, içkili gruplara girmiş, sarhoşken bir düelloda burnundaki yara izinin hep orda kalmasına sebebiyet verecek derecede yaralanmş, tatilde eve döndüğünde aşırı dindar annesi ile kız kardeşine bir daha kiliseye adım dahi atmayacağını ve dini ayinleri bıraktığını söylemiştir. 

Doktorlar zihinsel sağlığını kaybetmiş ve yetilerinin tamamen yitirmiş Nietzsche'nin durumunun çok ağır olduğunu belirttikten sonra haberi alan yakın arkadaşı Overbeck, Nietzsche'yi Basel'e götürerek burda bir psikiyatri kliniğine yatırmıştı. Nietzsche'nin tedavisi annesinin isteğiyle önce Binswanger, sonraları ise Langbehn tarafından yapılmıştı. Langbehn'in tedavisinde Nietzsche'ye faydalı olduğu ve sağlığında gelişmeler yaşandığı görülmüş ancak annesi 1890 Mart'ında doktoru Langbehn'in, hastanın sağlığıyla ilgili özel bilgileri çevresiyle paylaiması nedeniyle klinikten almış ve kendi evine götürmüş. 

Zihinsel hastalığı üzerine çok çeşitli düşünceler ortaya atılmış olsa dahi asıl nedeni frengi kaynaklı üçüncü derece sifilis olmuştu. Leonard Sax yaptığı incelemeler sonucunda, Nietzsche'nin rahatsızlığının sağ taraflı retroorbital beyin zarı tümoru olduğunu savunmuştu. 80'li yılların sonunda iki kez felç geçirdikten sonra, son dönemlerinde son olarak konuşma ve yürüme yetilerini de kaybetmiş ve 24 Ağustos 1900 gecesi geçirdiği felçten sonra öğle vakitlerinde hayatını kaybetmiştir. Annesinin çlümü üzerine bakımlarını üstlenen kız kardeşi Elisabeth, ünlü Alman filolog ve düşünürün mezarını babsının yanına yaptırmıştır. 

Friedrich hayatı boyunca dünyaya erken geldiğini söylemişti. Yazdılarının ve söylediklerinin ikiyüz yıl sonra anlaşılacağını söylemiş ve kendini ''yarının yazarı'' olarak tanımlamıştı. 19. yüzyıl düşünürlerinden olan Alman düşünür, çok sonraları yaşamış düşünürlere dahi fikirleriyle yardımcı olmuştur. Birçok kitaba, makaleye ve denemelere konu olmuş Nietzsche, yakın dönem felsefe dünyasında Freud, Camus, Gustav Jung, Foucault ve Adler gibi ünlü isimlere ilham kaynağı olmuştur