Malcolm X

Afro-Amerikan müslüman dünyasının en önemli liderlerinden biri olarak kabul edilen Malcolm X, Amerikalı insan hakları savunucusu, aktivist ve siyasetçidir. Kişisel ve sosyal özgürlükler adına yaptığı mücadelelerle Amerika'daki pek çok siyahiye ilham kaynağı olan Malcolm X, farklı görüş ve anlayışlar içinde olduğu dalgalanmalı bir hayat sürmüştür.

Babasını küçük yaşlarda kaybeden Malcolm X, eğitim hayatında oldukça başarılı bir öğrenci olmasına rağmen, ayrımcılık yüzünden öğretmenleri tarafından itibar görmedi. Avukat olma hayalini öğretmeniyle paylaşan Malcolm, kendisine "Marangozluğun bir siyahi için daha iyi bir meslek olacağı" söylendiğinde duygusal açıdan yıkım yaşadı. 

Gençlik döneminde üvey kız kardeşi Ella'nın teşviğiyle çalışmaya başlayan Malcolm X, çalıştığı dönemde hırsızlık suçlamasıyla hapse girdi. Hapishaneyken, dini bir örgüt olan "İslam Ulusu" (Nation of İslam) ile tanıştı ve Hz. Muhammed'in öğretileriyle motive edildi. Kısa bir sürede örgütün popüler isimlerinden biri haline gelen Malcolm X, hapisten çıktıktan sonra örgütün liderlik görevini üstlendi. Bir müddet sonra örgütü terketti ve Sünni İslam'a yöneldi. Örgüt üyesi olduğu dönemlerde siyahilerin beyazlardan daha üstün olduğunu savunan Malcolm X, ilerleyen yaşlarında gençlik dönemindeki bu tutumunda dolayı pişman oldu ve eşitlikçi hareketi destekledi. 

Dünya tarihinin en etkili insan hakları savunucularından biri olarak gösterilen Malcolm X, 1965 yılında, önceden üyesi olduğu "İslâm Ulusu"na mensup üç kişi tarafından öldürüldü.

• Malcolm X, "Malcolm Little" adıyla, 19 Mayıs 1925'te Omaha'da Earl ve Louise Helen çiftinin çocukları olarak dünyaya geldi. Babası "Universal Negro Improvement Association and African Communities League"in (UNIA) lideriydi.
• Yaşadıkları bölgedeki siyah-beyaz çatışmaları nedeniyle, aile 1926'da Wisconsin'in en büyük şehri olan Milwaukee'ye taşındı.
• Malcolm'ın babası Earl, birkaç yıl sonra bir araba kazasında öldü. Ancak eşi, Earl'ün ırkçı örgüt "Black Legion" tarafından öldürüldüğünü savundu. Annesi ve çevresinin, babasının ırkçı bir örgüt tarafından öldürüldüğünü söylemeleri Malcolm'ın psikolojisinde derin izler bıraktı.
• 1938 yılında Malcolm'ın annesi büyük bir depresyon yaşayarak hastaneye yatırıldı. Bunun üzerine Malcolm, bir koruyucu ailenin himayesine verildi.
• Okuldayken sınıftaki tek siyahi öğrenci olmasına rağmen popüler ve başarılı bir öğrenciydi. Bununla birlikte, bir gün derste avukat olma hayalini dile getirdiğinde, öğretmeni "Bir siyahi için büyük hayaller kurmanın mantıksız olduğunu" söyledi. Bu sözün üzerine büyük bir kırgınlık yaşayan Malcolm, okulu bıraktı ve ayakkabı boyacılığı yapmaya başladı.
• Erken yaşta iş hayatına atılan Malcolm, bir kısa süre sonra tutuklanmasına yol açan uyuşturucu kaçakçılığı, kumar ve hırsızlık gibi faaliyetlere yöneldi.

• Malcolm X, "Charlestown Eyalet Hapishanesi"nde iken, bir süre tereddüt ettikten sonra Detroit merkezli yeni bir dini oluşum olan "İslam Ulusu"na katıldı. 1948 yılında örgütün lideri Elijah Muhammad ve kardeşi Reginald ile tanıştı.
• 1950 yılında komünist olduğunu iddia etti ve "Malcolm Little" adını bırakarak "Malcolm X" adını aldı. "Küçük" anlamına gelen "Little" adını bırakmasının nedeni, soyadının köle olan atalarına beyaz bir usta tarafından verildiğine inanıyor olmasıydı.
• Malcolm, 1952'de şartlı tahliye ile serbest bırakıldı. Sonraki iki yıl boyunca örgüt tarafından görevlendirildiği çeşitli camilerde görev yaptı. “Nation of İslam”ın önde gelen kişilikleri arasında bulunan Malcolm X, Springfield gibi çeşitli yerlere camiler kurdu.
• 1957'de, kendi gibi ögrütün üyesi olan arkadaşı Johnson Hinton'un tutuklanmasını protesto etti ve New York polisinin incelemesi altına girdi.
• "Nation of İslam"ın bir üyesi olduğu dönemde, beyazların şeytanın reenkarnasyonları olduğunu ve siyahların dünyanın tek yerlileri olduğunu savundu. Ayrıca, “beyaz ırk”ın sonunda siyahları dünyanın tek yöneticileri olarak bırakarak öleceklerini iddia etti. Bu sözleriyle beyazlardan olduğu kadar siyahilerden de tepki topladı ve iki tarafın üyeleri arasındaki barışçıl ilişkilere karşı bir engel olarak görüldü.
• Martin Luther King'i bir ahmak, George Washington'ı ise karamsar olarak nitelendiren Malcolm X, Sivil Haklar Hareketi'ne karşı açık bir horgörü gösterdi. Sivil Haklar Örgütü'nün tüm hedeflerine açıkça karşı çıktı ve iki ırkın eşitliğini savunmak yerine siyahlar için ayrı bir ulus kurulmasını talep etti.
• Bu tutum ve görüşlerini takip eden 10 yıl içerisinde kendisine "Malik el-Şabazz" adını seçen Malcolm X, 1959'da “Nation of İslam” ve liderlerinden bahseden “The Hate That Hate Produced” adlı belgeselde yer aldı.
• 1960'da New York'ta düzenlenen "Birleşmiş Milletler Genel Kurulu"na katıldı. Burada Mısırlı Gamal Abdel Nasser, Gineli Ahmed Sékou Touré ve Zambiyalı Kenneth Kaunda gibi ünlü Afrika liderleriyle tanıştı. Ayrıca kendisini Küba'ya davet eden komünist lider Fidel Castro ile yakın ilişkiler kurdu.
• 8 Mart 1964'te, "Nation of İslam"dan ayrıldığını ve Sünni İslam'a yöneldiğini ilan etti.
• “Nation of İslam”ı bıraktıktan sonra, Amerika'da ırkçılığa karşı çıkan organizasyonlarda görev aldı ve Martin Luther King gibi aktivistlerle birlikte çalışarak “Afro-Amerikan Birliği Örgütü”nü (Organization of Afro-American Unity) kurdu.

• Malcolm X, "Nation of İslam" adına eğitim verdiği 1955 yılında Betty Sanders tanıştı. Kısa süre içinde birbirine aşık olan çift 1958 yılında evlendi. Bu evlilikten altı kızları oldu.
• “Nation of İslam”dan ayrılmasının ardından çeşitli tehditler aldı ve 21 Şubat 1965’te Manhattan’daki Audubon Balo Salonu’nda yaptığı konuşma sırasında öldürüldü.
• Kendisine 21 el ateş açılan Malcolm X, yaralandıktan sonra “Columbia Presbiteryen Hastanesi” ne koştu.
• Her biri "Nation of İslam" üyesi olan suikastçilerin kimlikleri Talmadge Hayer, Norman Butler ve Thomas Johnson olarak açıklandı. Suçlulardan Hayer'in daha önce işlediği suçlardan sabıkası bulunuyordu.
• Malcolm'ın cenaze hizmeti Harlem'deki "Unity Funeral Home"da yapıldı ve cenazesine John Lewis, Andrew Young, James Farmer ve Ossie Davis gibi seçkin insanlar katıldı.