Kuzey Işıkları

Kuzey ışıkları, kutuplarda gece vakti bulutsuz bir havada ortaya çıkan, fosforlu bir parıltıdır. Kuzey ışıkları, dünden bugüne var olmuş en ilgi çekici doğa harikalarından biridir. Kutup ışıklarının diğer bir adı Aurora'dır. Bu adı, 1592-1655 yılları arasında yaşamış, felsefeci ve matematikçi olan Pierre Gassendi vermiştir. Kuzey ışıkları, hem Kuzey Kutbu'nda hem de Güney Kutbu'nda görülebiliyor. 

Gece aniden ortaya çıkan Kuzey Işıkları hakkında, Kutup bölgesindeki insanlar tarafından tarihler boyunca efsaneler meydana getirilmiştir. Anlatılan o Mit'lerden birkaçı:

• Vikingler, İskandinavya'nın kuzeyinde yer alan bir kavimdi. Vikingler, savaşta bir kahraman öldüğünde onu, Valkyrie'lerin gökyüzüne taşıdığına inanıyorlardı. Bir savaşta yara alan savaşçıya Valkyrie'ler görünüyordu. Kahraman öldüğünde onun ruhunu da alıp gökyüzüne yükseliyorlardı. Kuzey ışıkları, atları ile göğe doğru yükselen bu savaşçıların, silahlarından çıkan yansımalardı. 
• Laponlar(bir diğer adı Samiler), çok eski zamanlardan beri Finlandiya, İsveç ve Norveç'in Kuzey Kutbu bölgesinde yaşayan bir gruptur. Laponlar auroraları, ölen kişilerin dünyayı terk eden ruhları olduğuna inanıyorlardı. Işıklar göründüğünde tüm yaşamı durduruyorlardı. Işıklara saygısızlık yapmanın hastalık, uğursuzluk getirdiğine inanıyorlardı. Hatta ışıklar belirdiğinde oyun oynayan çocuklar dahi oyunu bırakıyorlardı. Işıklar göründüğünde Lapon Şaman'lar da davullarını çalıyor, ışıkların yaydığı enerjiyi kendi üzerlerinde toplamaya çalışıyorlardı.
• Diğer Kuzey Kutup bölgelerindeki efsanler de bunlara benzer özelliktedir. Kanada'nın kuzey kısmında bulunan kızılderililer, ışıkları kendi atalarının ruhu olduğuna inanıyorlardı. Yukon Bölgesinde yaşayan kızılderililer ise, bu ışıkların, öldürdükleri avlarının ruhu olduğuna inanıyorlardı.
• Grönland Eskimoları, ölen çocukların göğe yükselip orada dans ederek auroraları oluşturduğuna inanıyorlardı. 

Mitolojideki bu hikayeler, birçok kavmin efsaneleri arasında yer almış. Birçok mitoloji hikayelerine sahip olsa da, günümüzde auroralara neyin neden olduğunu bilim açıklamış: Güneş ve Yerküre'nin manyetik alanı!

Güneş; Kuzey ışıklarının oluşumunun başladığı gezegendir. Güneş'te devamlı oluşan elektirik yüklü parçacıklar, güneşten dışarı verilir. Hidrojen atomları, güneşin en dış katmanında plazma halinde bulunur. Plazma hali, maddenin 4. halidir. Plazmada elektron ve protonlar vardır. Güneş çok sıcak olduğundan, bu parçacıklar sürekli hareket halindedir. Elektronlar, çekirdek etrafında devamlı duramaz. Bazıları birbirleriyle çarpışıp serbest hale geçer. Serbest hale geçen elektronlar, Güneş Rüzgarları'nı meydana getirir. Güneş'ten ayrılan plazma uzaya yayılır. Yayılma uzaya değil de, dünyaya doğru olduğunda, dünyanın manyetik alanı plazmayı kutuplara iter. Plazma kutuplara geldiğinde halka halini alır. Güneş rüzgarı ne kadar şiddetliyse, halka da o kadar kalın olur. Aurora oluşumu, Dünya'nın manyetik alanından etkilenir. Dünya'nın etkili çekim gücüne sahip bir manyetik alanı vardır. Ayrıca auroraların oluşumunda, Dünya'yı çevreleyen atmosferin de katkısı vardır. Güneş'ten gelen küçük parçalar, yeterli enerjiye sahip olduğunda atmosferin en dış tabakasına(İyonosfer) kadar ulaşır. Bu küçük parçalar, İyonosfer katında atomlarla çarpışır. Bu çarpışmada atomlar, parçacıklardan enerji alıp uyarılmış hale geçerler. Bu atomlar, eski hallerine ışık yayarak dönerler. Atomların çarpışmayla uyarılmış hale geçmesi arasında elektromayetik dalga oluşur. Bu oluşan elektromanyetik dalga ise ışıktır. Işığın rengi, atomun türüne ve çarpışma sonucu açığa çıkan enerjiye bağlıdır. Parçacıklar oksijen atomuyla çarpıştığında yeşil renk oluşur. Parçacıklar azot molekülüyle çarpıştığında ise mavi renk oluşur. 

Güneş'teki patlamalar arttıkça auroralar daha iyi görünür. Güneş üzerindeki patlamalar, Güneş lekeleri arttığında gerçekleşir. Güneş lekeleri, 11 yılda bir artış gösterir. 2012-2013 yılları arasında bu lekeler artış göstermişti. Auroralar, kış geceleri(özellikle Aralık-Mart aylarında) daha iyi görülür. Gündüzleri ise çok sönük olduğu için görülmezler.

Kuzey Işıkları, dünden bugüne ilgi çeken bir doğa harikasıdır. Dünya'nın her yerinden insanlar Kuzey Işıkları'nı görmek için Kutuplara gidiyor. Kuzey Işıklarını en iyi görebileceğiniz yerler:

• Alaska. Bu bölge, auroraları görmek için Kuzey'deki en iyi yer. Ağustos-Nisan aylarında auroraları görmeniz mümkün. Alaska'da Fairbanks'teki Denali Milli Parkı, ışık gösterisini görmek için en iyi nokta.
• Grönland. Bu adanın çoğu buzlarla kaplıdır. Bu ada, auroraları neredeyse yılın her ayı ve her yerinde görme imkanı sunar. 
• Norveç. Bu ülkede auroraları, Ekim-Şubat ayları arasında, bazı yerlerinde görmeniz mümkün. 
• Finlandiya. Kuzey ışıklarının en iyi görüldüğü yerler; Kuzey bölgesinde olan, Kakslauttanen ve Luosto'dur. 
• İzlanda. Hava durumu her zaman iyi olmasa da, Kuzey Işıkları'nı görmeniz mümkün. Başkenti Reykjavik'te zaman zaman ortaya çıkan auroraları izleyebilirsiniz.
• Kanada. Bu ülkede ışık kirliliği yok denecek kadar azdır. O yüzden Kuzey Işıkları daha rahat görülür. En iyi görülen bölgeleri, Yukon Kuzeybatı Eyaletleri'ndeki milli parklardır. 
• İsveç. Kuzey ışıklarının en güzel görüldüğü yer Kiruna Bölgesi'dir. İsveç'in geceleri çok karanlıktır. Bu da auroraları daha rahat görmenizi sağlar. Abisko Milli Parkı'ndaki gölde, yansıyan ışık gösterisini izleyebilirsiniz.