Kist

Kist, içi sıvı, hava ya da farklı maddelerle dolu, etrafı ince bir tabakayla çevrili keselere verilen addır. Vücudun birçok alanında oluşum gösterebilecek kistler iyi huylu ve kötü huylu olmak üzere ikiye ayrılır. Vücutta oluşum gösteren çoğu kist iyi huyludur. Tedavi süreci kistin durumu, bulunduğu bölge, yapısı, yarattığı belirtiler gibi birçok nedene göre belirlenir. Kistler çeşit ve bulunduğu yere göre değişik çeşitlerde olabilir.

Sebase Kist: Boyun, yüz ya da gövdede oluşan kistler basınç ve ağrıya neden olabilir. Genelde kanser riski taşımazlar ve ağır büyürler.

Epidermoid Kist: Baş, yüz, sırt, boyun ve genital bölgede görünen, ufak yapıda, yavaş büyüyen ve kanser riski taşımayan kistlerdir. Cilt altında karatin birikimi sebebiyle oluşurlar ve enfekte olduklarında belirginleşerek ağrıya yol açabilirler.

Kistik Akne: Şiddetli akne tipidir. Gözeneklerde sıkışan bakteri, yağ, kuru cilt kistik akneye sebep olabilir. Göğüs, kol, sırt, yüz gibi vücudun birçok yerinde oluşum gösterebilir. 

Meme Kisti: Meme kisti genelde iyi huylu olsa da birçok nedenden dolayı ortaya çıkabileceği için devamlı takip edilmelidir. Bu sayede kistte oluşan değişimler erken dönemde fark edilebilir. Memede oluşan kist büyüyorsa, meme ucundan irin şeklinde akıntı geliyorsa ya da memede şekil değişikliği fark ediliyorsa zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Ganglion Kisti: El, bilek, ayak ve eklemlerde görülen kist türüdür. İçi sıvı dolu, yuvarlak yapıda olan kistler travma, yaralanma gibi nedenlerde dolayı ortaya çıksa da neden kaynaklandığı her zaman bilinmeyebilir. Kist büyümez ve diğer yapılara baskı uygulamazsa ağrıya sebep olmaz.

Yumurtalık Kisti: Yumurtalığın tekinde ya da her ikisinde birden görülebilir. İçleri sıvı dolu kesecik şeklindedir. Patalojik olabileceği gibi üreme sistemine ait normal bir parça olarak da gelişebilir. Bazen herhangi bir belirti vermese de bazı durumlarda ciddi ağrılara yol açabilir. Karın şişmesi, adet döneminde değişimler, pelvik ağrı, cinsel birliktelik anında ya da sonrasında ağrı gibi şikayetlere yol açabilir.

Şalazyon: Göz kapağında gelişen ufak ve ağrısız şişliklere verilen addır. Bölgede enfeksiyon olduğunda kızarıklık, şişlik ve ağrıya yol açabilir.

Baker Kisti: Ağrıya ve hareket kısıtlamasına neden olan kistlerdir. Ağrı, hareket kısıtlaması, dizlerde morarma gibi belirtilere yol açar.

Mukus Kisti: Ağız ya da dudakta oluşan içi sıvı dolu kistlere verilen addır. Tükürük bezleri mukus ile tıkandığında ortaya çıkar. Ufak, yumuşak ve mavimsi yapıdadır.

Pilar Kist: Cilt yüzeyinde gelişen, tenle aynı renkte ve kötü huylu olmayan kist türüdür. Daha çok kafa derisinde görülür ve yumuşak yapıdadır.

Kist birçok nedenden dolayı ortaya çıkabilir. Yanlış beslenme, stres, enfeksiyon, çevresel etkenler, yaralanmalar, genetik, hormonlar kistin oluşumunda risk faktörleridir.

Genler: Bazı kist türleri genetik olarak gelişir. Kalıtsal bozukluğu olan kişilerde kist gelişme olasılığı yüksektir.

Enfeksiyon: Bazı enfeksiyon türleri ciltte şiddetli ya da hafif akne kistlerinin gelişmesine sebep olabilir. Ölü hücrelerin temizlenmemesi, yağ üretiminin normalden çok olması kist oluşumuna neden olabilir.

Hormonlar: Adet dönemi ya da ergenlik döneminde değişen hormonlar kist oluşumunu tetikleyebilir. 

Diyet: Glisemik değeri yüksek olan besinlerin tüketimi kist oluşmasına neden olur. Süt, çikolata gibi besinler glisemik indeksi yüksek olan besinlerdir. Bu besinlerin fazla tüketimi deride sebum üretimini arttırarak kist riskini çoğaltır.

Stres: Stres vücutta hormonlar dahil birçok değişime yol açabilir. Kistlerin oluşumunu da tetiklediği bilinir.

İlaçlar: Herhangi bir rahatsızlık için kullanılan ilaçlar kist oluşumuna yol açabileceği gibi var olan kistlerin seyrini kötüleştirebilir.

Kist için öncelikli olarak hastanelerin Genel Cerrahi bölümüne başvurulması gerekir. Kistin oluştuğu yere göre genel cerrah hastayı başka bölümlere sevk edebilir.

Kist nedeni, boyutu, konumlandığı yer gibi birçok nedene göre farklı şekillerde tedavi edilebilir. Bazı kist türleri yalnızca ilaç kullanılarak tedavi edilebileceği gibi bazı kistler için cerrahiye gerek duyulabilir. Bazı kistlerde de herhangi bir tedaviye gerek duyulmadan yalnızca takip edilmesi yeterli olur.

Kist Ameliyatı: Hastanın günlük hayatını olumsuz etkileyen yaşam kalitesini düşüren kistler eğer ilaç tedavisine yanıt vermemişse ameliyat ile alınması gerekebilir. İlaç tedavisinde sonra nükseden kistler içinde ameliyat gerekebilir. Ameliyat daha çok kistte kanser şüphesi varsa tercih edilen bir tedavi şeklidir. Kist büyüyerek diğer organlara baskı yapmaya başlamışsa cerrahi ile kist çıkarılır.

Göğüs kistlerinde iğne aspirasyonu kullanılarak kistin tedavi edilmesi amaçlanır. Ardından hormon terapisi ve oral kontraseptifler ile kistin tekrarlama riski azaltılmaya çalışılır.

Şalazyon kistlerinde antibiyotik içerikli damlalar ve merhemler kullanılarak tedavi edilmeye çalışılır. Kist ilaçlara rağmen büyümeye devam ederse lokal anestezi kullanılarak kist alınabilir.