Huzursuz Bacak Sendromu

Huzursuz bacak sendromu (RLS), sinir sistemine bağlı gelişen nörolojik bir hastalık türüdür. Hastanın dinlenmesini ve uyumasını engelleyen, bacaklarda oluşan rahatsızlık erkeklere oranla kadınlarda iki kat daha fazla görülmektedir. Yaş ilerledikçe görülme sıklığı artmaktadır. Bacaklarda uyuşma, karıncalanma gibi hislerle kendini belli eder. Şikayetler daha çok akşam ve gece saatlerinde artar. Bacaklarda oluşan rahatsızlık dinlenirken ya da otururken daha belirgin olur. Kişide istemsiz şekilde bacaklarını hareket ettirme isteği oluşur. Bacakların hareket etmesi anlık olarak rahatlama sağlayabilir. Ancak kişi tekrar dinlenme pozisyonuna geçtiğinde şikayetler tekrar başlar. Bazı hastalarda bacaklarda oluşan his kol ve gövde de görülebilir. Yapılan araştırmalara göre huzursuz bacak sendromunun iki temel nedeni olduğu bilinmektedir. Beyinde dopamin ve demir eksikliği huzursuz bacak sendromu için temel nedenlerdir. Ancak sendrom genetik olarak da gelişebilir. Rahatsızlığa yakalanan kişilerin %60 kadarının ailesinde huzursuz bacak sendromu saptanmıştır. Bu oranlar göz önünde bulundurulduğunda genetiğin huzursuz bacak sendromunda etkin olduğu görülmektedir.

Huzursuz bacak sendromu belirtileri genel olarak her hastada aynı olsa da bazen şikayetleri tarif etmek zor olabilir. Hastalar genelde bacak ve kollarda karıncalanma, batma, çekilme, ağrı, yanma ve uyuşukluk gibi hislere maruz kalır. Zaman geçtikçe şikayetlerin şiddeti artabilir.

Geceleri Belirtilerin Kötüleşmesi: Huzursuz bacak sendromunda en tip özellik şikayetlerin gece şiddetini arttırmasıdır. Daha şiddetli vakalarda şikayetler sabah erken saatlerde de ortaya çıkabilir. 

Fiziksel Aktivite İle Belirtiler Geçer: Hasta rahatsızlık veren bacağını oynattığında hisler yok oluyorsa bu durumda huzursuz bacak sendromu belirtisi olarak görülür. 

Uykuda Bacakları Hareket Ettirme: Hastaların büyük kısmı uyku anında periyodik hareket bozukluğu yaşayabilmektedir. Uykuda tekme atma gibi hareketler yapılabilir.

Uykuda Periyodik Hareket Bozukluğu: Uyku anında devamlı aynı hareketleri yapmak olarak tanımlanabilir. Bir tür uyku bozukluğudur. Ayak başparmağı, dizler, bacaklar ve kalça en fazla etkilenen uzuvlardır.

Huzursuz Bacak Sendromu Diğer Belirtileri

• Hastalığa maruz kalan kişiler uzun süre sabit bir şekilde oturmakta güçlük çekebilir. Bu nedenle yolculuk yapmak, araç kullanmak güç olabilir.
• Huzursuz bacak sendromu olan kişilerde uyku bozukluğu olduğu için gün içinde yorgunluk ve konsantrasyon eksikliği görülebilir.
• Rahatsızlığın neden olduğu şikayetler sebebiyle depresyon ve anksiyete gelişme riski artmaktadır.

Huzursuz bacak sendromunun nedenini her zaman tespit etmek mümkün değildir. Rahatsızlık daha çok 40 yaş üzerinde görülse de çocuklar ve diğer yaş gruplarında da görülme olasılığı vardır.

Genetik: 40 yaştan sonra gelişen huzursuz bacak sendromunun genetikle alakalı olduğu düşünülmektedir. 

Dopamin Eksikliği: Huzursuz bacak sendromunda en temel nedenlerden biri dopamin eksikliğidir. Dopamin beyinde bulunur ve hareket kontrolünü sağlayan bir maddedir. Kas fonksiyonu için dopamin önemlidir. Eksikliğinde vücutta fonksiyon bozukluğu meydana gelerek kişi kontrolsüz hareketler yapabilir. 

Gebelik: Gebelik dönemi huzursuz bacak sendromu için risk faktörü oluşturur. Gebelik döneminde olan her beş kadından birinde huzursuz bacak sendromu tespit etmek mümkündür. Rahatsızlığın belirtileri gebelik tamamlandıktan bir süre sonra kendiliğinden geçebilir. Gebelikte yaşanan demir eksikliği sebebiyle geliştiği düşünülmektedir. Ayrıca D vitamini ve kalsiyum eksikliğinin de sebep olabileceği bilinmektedir.

Altta Yatan Tıbbi Nedenler

Huzursuz bacak sendromunda direkt altta yatan bir nedenden bahsetmek mümkün değildir. Ancak bazı sağlık problemlerinin rahatsızlığı tetikleyebileceği düşünülmektedir. Huzursuz bacak sendromunu tetikleyebilecek tıbbi nedenler;

Demir Eksikliği: Huzursuz bacak sendromu demir eksikliğine bağlı gelişen anemi sebebiyle gelişim göstermese bile demir eksikliği rahatsızlığa yol açabilir ya da var olan rahatsızlığı şiddetlendirebilir. 

Böbrek Yetmezliği: Böbreklerde fonksiyon bozukluğu varsa kanda demir depolarının azalmasına neden olabilir. Bunun sonucunda ise vücutta bazı kimyasal değişimler oluşarak huzursuz bacak sendromu gelişebilir.

Spinal Kord Problemleri: Omurilikte oluşabilecek bazı lezyonlar kişide rahatsızlığın gelişimine yol açabilir. 

Huzursuz bacak sendromunu geliştirebilecek ya da mevcut rahatsızlığı daha da şiddetlendirebilecek birçok risk faktörü bulunmaktadır. Bu riskler;

Sigara İçmek: Sigaranın içinde yer alan nikotin rahatsızlığı tetikleyerak şikayetlerin yaşanmasına neden olabilir.

Stres Anksiyete: Stres ve anksiyete rahatsızlık için tehlikeli bir risk faktörüdür. Stresten korunmak için mücadele etme yollarının öğrenilmesi gerekir. Meditasyon ve yoga gibi yöntemler stresi azaltmak için denenebilir.

Alkol: Alkol rahatsızlığın belirtilerini kötüleştirici etkiye sahiptir. Uykuya teşvik etse de uyku kalitesini düşürür ve rahatsızlıkta belirleyici bir etken olarak kabul edilir.

Bazı İlaçlar: Huzursuz bacak sendromuna neden olabilecek ya da rahatsızlığı daha da kötüye götürecek bazı ilaçlar bulunmaktadır. Özellikle mide bulantısını önleyen ve sakinleştriici etkisi olan ilaçlar huzursuz bacak sendromuna yol açabilir.

Huzursuz bacak sendromunu akla getirecek belirtiler yaşayan kişiler  Nöroloji (Beyin Ve Sinir Hastalıkları) uzmanına başvurulması gerekir.

Huzursuz bacak sendromu tanısı için kullanılabilecek bir test ya da görüntüleme tekniği bulunmamaktadır. Rahatsızlığın tanısı hastanın şikayetleri doğrultusunda hekimin yaptığı fizik muayene ile konulabilir. Belirtiler tipik olduğu için tanıda ek teste ihtiyaç duyulmaz.

Huzursuz bacak sendromunu tamamen tedavi edebilecek bir seçenek yoktur. Ancak şikayetleri hafifletmek, hastanın yaşam kalitesini arttırmak için bazı yöntemler bulunmaktadır. Eğer alta yatan bir nedene bağlı olarak gelişmişse ilk amaç nedeni tedavi etmektir. Şikayetleri hafifletmek için uygulanabilecek yöntemler;

Altta Yatan Nedenin Tedavisi: Huzursuz bacak sendromu demir eksikliği, şeker hastalığı, böbrek rahatsızlığı gibi nedenlerden kaynaklanıyorsa bu tür tıbbi durumlar tedavi edilir.

Yan Etkisi Bulunan İlaçlar: Bazı ilaçlar huzursuz bacak sendromuna neden olabileceği gibi rahatsızlığın kötüleşmesini de sağlayabilir. Kullanılan ilaçlar araştırılarak doktor önerisiyle ilaçlarda değişime gidilebilir.

Vitamin ve Mineral Takviyesi: Vücutta vitamin ve mineral eksikliği varsa takviye önerilebilir. 

İlaç Tedavisi: Rahatsızlıkta ilaç tedavisi rahatsızlığa haftada 3 geceden fazla maruz kalan kişilerde uygulanır. İlaç tedavisi huzursuz bacak sendromunda çok etkili değildir. Ancak şikayetlerin hafiflemesini sağlayarak hastayı rahatlatmak amacıyla uygulanır. Reçete edilebilecek ilaçlar, Dopaminerjik Ajanlar, Dopamin Ajanları, Benzodiazepin, Antikonvülson ve Alfa2 Agonistleri reçete edilebilir.

Bamya Tohumu: 7 adet bamya tohumu sabah kahvaltıdan önce bir bardak su ile yutulduğunda rahatsızlığa iyi gelebilir.

Hindistan Cevizi Yağı: Aktarlardan kolaylıkla temin edilebilecek Hindistan cevizi yağı huzursuz bacak sendromu tedavisinde faydalı olabilir. Yağ biraz ısıtılarak bacaklar yağ ile gece yatmadan ovulur. Yağın kan dolaşımını arttırıcı etkisi bulunmaktadır.

Elma Sirkesi: 1 su bardağı suya bir yemek kaşığı elma sirkesi eklenerek içilebilir. Ayrıca elma sirkesiyle gece yatmadan bacaklara masaj yapılabilir.

Kafur: Huzursuz bacak sendromu için uygulanabilecek bitkisel yöntemlerden biridir. İltihap kurutucu etkisi bulunan kafur rahatsızlık nedeniyle yaşanan belirtileri hafifletir. Kafur yağı bacaklara masaj yapılarak uygulanabilir. 

Lavanta Yağı: Gevşetici etkisi olan bitkisel yağlardan biridir. Geceleri yatmadan önce lavanta yağı her iki ayağın altına sürülebilir. Ayrıca ılık suyun içine birkaç damla lavanta yağı damlatılıp ayaklar bu suyun içinde 15 dakika tutulabilir. 

Papatya: Yatıştırıcı ve sakinleştirici etkisi olan papatya çay şeklinde hazırlanıp içilebilir. Ayrıca papatya yağı ile gece yatmadan bacaklara masaj yapılabilir.

Nane: Mentol içeriği olan nane bacaktaki huzursuzluk hissini giderir. Kas ağrılarını yatıştırır. Nane çay şeklinde hazırlanıp günde 3 fincan içilebilir. Nane yağı yine bacaklara masaj yapılarak kullanılabilir.