Hipokampus

Hipokampus beynin temporal lobunda bulunan bir gri cevher tabakasıdır. Limbik lobun bir parçasıdır. Beynin her iki lobunda da bulunur. Yaklaşık 3-3,5 cm³ yer kaplar. Hafiza ve uzaysal yön bulma gibi önemli rolleri vardir.

Deniz atına benzediğinden dolayı Yunanca kampos (at) ve hippos (deniz) kelimelerinden oluşmuştur 

Hipokampus beynin birçok alanı ile iletişim halindedir. Limbik sistem ile ilişki halindedir. Hissettiklerimiz yaşadıklarımız hipokampus tarafından hafıza alinir. Daha sonrasında benzer olaylar yaşandığında  ne hissettigimiz hatırlarız.

Kısa süreli hafızada ve yeni öğrenilen bilgilerin hafızaya alınmasında onemlidir. Hipokampus hasar gördüğünde en çok birkaç yıla kadar olan hafıza etkilenir. Daha öncesinin etkilenmemesi hafızaya dair edinilen bilgilerin beynin diğer bölgelerine transfer olduğunu akla getirmiştir.

Uzaysal yön belirlemede rolü vardir. Yapılan bir araştırmaya göre Londra da taksi şoförlerinin yolları ezberledikçe beyinlerinin bir bölümünde büyüme oluyor. Araştırmaya göre taksi şoförü olarak hizmet süresi arttıkça beynin ilgili bölümü daha da büyüyor. Uzaysal yön bulmada önemli rolü olan hipokampus bölgesinin taksicilerde daha büyük olduğu ortaya çıkmıştır.

Ayrıca hipokampus nörogenezin olduğu iki yerden biridir.Nörogenez hipokampus dentat gyrusundaki subgranüler bölgesinde gerceklesir. Eriskin hipokampal nörogenez erişkin beyninde yaşam boyu nöral kök hücrelerden yeni fonksiyonel nöron uretimidir. Hipokampal nörogenezin hem yaşla birlikte hemde yaşa bağlı hafızanın bozulması ile karakterize nörodejeneratif hastalıklarda azaldığı bilinmektedir.

Alzheimer 

Hipokampus alzheimerın ilk hedeflediği yerlerden biridir. Alzheimer hastaları daha eski bilgileri unutmazken yeni bilgileri akılda tutamaz. Bu belirtiler tam da hipokampusun hasar gördüğünde ortaya çıkacak belirtilerdir.

Epilepsi

Hipokampus epileptik nöbetlere en duyarlı bölgelerden biridir. Epileptik nöbetler sonucu meydana gelen nöron ölümleri akson savrulması granül hücrelerinin dağılması vs hipokampusa zarar verebilir. Hipokampus içindeki hilor mosi hücrelerinin ölümü lifli dokuyu dentat girusa ve granül hücre dentritlerine yönlendirir. Bu olaylar sonucu hücrelerdeki aşırı elektriksel faaliyetler titreme nöbetlerine yol açabilir.

Epileptik nöbetlerin hipokampusa zarar verebileceği gibi hipokampustaki hasarlar da epileptik nöbetlere yol açabilir.

Epilepsili hastaların otopsilerinde hipokampusun %50-75 oranında hipokampusunun hasarlı olduğu ortaya çıkmıştır.

Depresyon

Hipokampusun duygusal yaşantımızda da rolü büyüktür. Duygusal değişiklere yol açacak olaylar daha önce hipokampus uzerinden geçmiştir. Ağır depresyonlu insanlarda hipokampus daha küçüktür.

Papez, singulat girustan çıkan duyusal impulslarin, hipokampus üzerinden hipotalamusa geri dönmesiyle serebral kortexin emosyonları kontrol edebildiğini ileri sürmüştür.

Papez devresi emosyonel duyguların dışa vurulması sırasında ortaya çıkan otonomik aktivitenin düzenlenmesinden sorumludur. Klasik papez devresi sırasıyla; hipokampus, forniks, corpus mamillare,tractus mamillothalamicus, nuclei thalamicus anterior, gyrus cinguli, gyrus parahippocampalis ve hipokampusa geri bağlantılar yapan nöronları kapsar. Papez devresi içinde uyarılarını bilardo toplarının çarpması gibi ard arda birbirlerini izlemeleri yaşadığımız bir duygunun giderek şiddetlenmesine ve iz bırakmasına yol açar.