Fosfor

Periyodik tablonun sağ üst kısmında bulunan ve simgesi "P" olan fosfor, hücre yapısı ve insan yaşamı için önemli elementlerden biridir. Atom numarası 15 olan fosfor, aynı zamanda insan vücudunda kalsiyumun ardından en fazla bulunan mineraldir. Öyle ki; canlı organizmaların hemen hepsinin kütlesinin %1'i fosfordan ibarettir. Doğada çoğunlukla katı olarak yer alan fosforun tüm canlılara transferi bakteri ve bitkilerle sağlanır. Ölen canlılardan bakteriler tarafından tekrar geri kazanılan fosfor, yine bakteriler tarafından diğer yaşayan organizmalara taşınır ve böylelikle yaşamsal bir döngü sağlanır. Kalsiyum ile birlikte kemiklerin güçlenmesinde de rol oynayan fosfor, insan vücudunda özellikle sinir sisteminin sağlığı bakımından vazgeçilmez bir mineraldir. 

Fosforun halk arasında yaygın olarak pilavda bolca bulunduğuna dair bir kanaât vardır. Pilavdaki fosfor oranı azımsanamayacak ölçüde olsa da fosfor bakımından çok daha zengin besin maddeleri vardır. Bu besin maddelerini şöyle sıralayabiliriz;

• Kırmızı et, beyaz et, her türlü sakatat
• Yumurta
• Her türlü balık ve deniz mahsülü
• Ayçiçeği
• Badem
• Sarımsak
• Tahıllı ürünler
• Mercimek
• Badem

Fosfor; insan ve tüm canlıların yaşamında hayati bir öneme sahip olmakla birlikte, aynı zamanda çeşitli endüstriyel alanlar için de son derece kıymet arz eden bir elementtir. Günlük hayatta kullandığımız birçok alaşım maddesinin yapımında fosfor kullanılır. Ayrıca diş macunu, kibrit, barut, gübre gibi ürünlerin üretiminde kullanılan fosfor, tarım ve hayvancılık sektörleri için kritik bir noktada yer alır. 

Fosfor başlıca faydalarını sıralamak gerekirse;

• Hücredeki faaliyetlerin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesinde önemli role sahiptir,
• Enerji üretimine büyük katkı sağlar,
• Doku ve organların onarımına yardımcı olur,
• Protein sentezi ve enerji depolanmasında etkindir,
• Diş ve kemiklerinde sağlığı ve güçlenmeleri için gereklidir,
• Kişiyi dinç ve dinamik kılar,
• Hormonların çalışmasına yardımcı olur.

İnsanlarda fosfor eksikliği çoğunlukla kısa sürede farkedilen reaksiyonlara yol açar. Aşağıda belirtilen durumlardan birinin gözlemlenmesi fosfor eksikliğine işaret edebilir. İnsanda fosfor eksikliği;

• Yorgunluk, isteksizlik ve sürekli bir uyku hali meydana getirir,
• Kişi sinirli ve agresif bir görüntü çizer, tahammül ve kontrol seviyesi düşer,
• Dişlerde çürüme, kemiklerde dayanıksızlık ve bozukluk meydana gelir,
• Eklem ve kaslarda ağrı veya iltihaplanma görülebilir,
• Cilt donuk ve cansız bir görünüme sahip olur,
• Kişi depresif ve karamsar bir psikoloji içine girebilir, 
• Mide bulanması, boşaltım sorunları, kas ağrısı yaşayabilir.

Yetişkin bir insanın günlük alması gereken fosfor miktarı 800 mg'dır. Bu miktardan fazlası zarar olduğu gibi fosfor eksikliği de insan hayatı için ciddi tehlikeler doğurabilir. Sağlıklı beslenen bireyler, herhangi bir ekstra gıda takviyesi ihtiyacı hissetmeden bu miktarı besinlerden elde edebilirler. Yine de çeşitli anatomik problemler yahut beslenme eksikliklerinden kaynaklanan fosfor eksikliğinde, doktor gözetimi ve tavsiyesiyle çeşitli takviyeler alınması gerekebilir. İnsan vücudundaki fosfor oranı kalsiyum oranının %50'si civarında seyretmeli ve bu oranın ne çok altına inmeli, ne de çok üstüne çıkmalıdır.