Erken Menopoz

Erken menopoz, kadının adet döngüsünün 40 yaşından daha önceki yıllarda tamamen kesilmesine denir. Erken menopoz tanısı koyabilmek için kadının 40 yaşından önce 1 yıl boyunca lekelenme dahil hiç adet görmemesi gerekir. 45-52 yaşları arası menopozun normal olarak görüldüğü yıllardır. Erken dönemde gelişen menopoz sebebiyle kadında kardiyovasküler hastalıklar, osteoporoz gibi ciddi sağlık problemleri gelişebilir. Ayrıca erken menopoz sebebiyle kadın doğurganlık özelliğini de yitirebilir. Erken menopoza yumurtalıklara zarar veren ya da östrojen hormonu üretimini kesen herhangi bir neden sebep olabileceği gibi farklı nedenlerden dolayı da ortaya çıkabilir.

Bağışıklık Sistemi Hastalıkları: Bağışıklık sistemine bağlı gelişen hastalıklar üreme sistemini olumsuz etkileyerek erken menopoz neden olabilir. Bağışıklık sisteminde gelişen bozukluk sebebiyle bağışıklık sistemi kendi dokusunu yabancı olarak algılar ve kendi dokusuna saldırır. Bu durum yumurtalıkları olumsuz etkileyerek hormon dengesi bozulur ve yumurtalıklar beklenenden daha erken dönemlerde tükenmeye başlar.

Enfeksiyonlar: Kabakulak gibi enfeksiyon hastalıkları yumurtalık yetersizliğine yol açarak erken menopoza sebep olabilir.

Kromozomsal Bozukluklar: Down sendromu gibi kromozom anormalliği olan kişilerde yumurtalıklar fonksiyonel olarak çalışmayabilir. Bu nedenle de erken menopoz gelişebilir.

Vejetaryen Beslenme: Hayvansal gıdalardan yoksun beslenme alışkanlıkları erken menopoz için risk oluşturabilir. 

Kimyasallara Maruz Kalmak: Kullanılan kozmetik ürünler ya da başka kimyasal maddelere maruz kalmak erken menopoz riskini arttırabilir.

Stres: Devamlı yaşanan stres vücutta birçok fonksiyonu olumsuz etkiler. Hormonlar üzerinde de olumsuzluklara yol açabilecek olan stres üreme sisteminin işlevini bozarak erken menopoza yol açabilir.

Kalsiyum Eksikliği: Yapılan çalışmalara göre kalsiyum bakımından yetersiz beslenme erken menopoz riskini tetiklemektedir. Erken menopozdan korunmak için kalsiyum ağırlıklı beslenme tercih edilmelidir.

D Vitamini Eksikliği: D vitamini eksikliği yaşayan kadınlarda daha az yumurta gelişir. Eksiklik erken menopoz için bir risktir ve özellikle 30 yaş üzerinde olan kadınların düzenli olarak D vitamini seviyelerini ölçtürmeleri gerekir.

Kilolu ya da Çok Zayıf Olmak: Kadın ideal kilodan çok zayıf ya da çok kiloluysa vücut fonksiyonları düzgün bir şekilde çalışmayabilir. Bu gibi durumlarda adet düzensizliği başta olmak üzere daha pek çok problem gelişebilir. Aşırı kilo ve aşırı zayıf olmak erken menopoz nedenleri arasındadır.

Sigara Kullanımı: Yapılan çalışmalara göre günlük 1 paket ve üzeri sigara içen kadınlarda erken menopoza girme olasılığı artmaktadır. 

Genetik: Menopoz yaşı anne ve aileden diğer kadınların menopoz yaşıyla yakından bağlantılıdır. Genetik yatkınlık erken menopoz için ciddi nedenler arasındadır.

Adet Düzensizlikleri: Adet düzensizliği yaşayan kadınların vakit kaybetmeden düzensizlik için bir doktora başvurması gerekir. Düzensizlikler erken menopoza neden olabilir. Erken dönemde tedavisi yapıldığında erken menopoz riski azaltılabilir.

Kanser Tedavisi: Kanser hastalığı sebebiyle kemoterapi ya da radyoterapi tedavisine maruz kalan kadınlarda yumurtalıklar zarar görerek erken menopoz gelişebilir. Bu tür tedavilerden önce eğer kadın ileride gebelik düşünüyorsa üremeyi koruyan tedavilerin gerçekleştirilmesi gerekir.

Cerrahi Girişimler: Üreme sisteminde yapılan bir cerrahi sebebiyle yumurtalıkların kan akışı etkilenebilir. Yumurtalıklar cerrahide korunsa bile kan akışı engellendiği için erken menopoza neden olabilir.

Erken menopoz duygusal anlamda çöküntüye yol açan beklenmedik bir durumdur. Yaşam tarzının tamamen değişmesine yol açabilir. Erken Menopoz döneminde östrojen seviyesinin azalmasına bağlı olarak bazı belirtiler yaşanabilir. Bu belirtiler;

• Adet düzensizliği ve adet görememe
• Sıcak basması
• Vajinal kuruluk ve enfeksiyon
• Uyku problemleri
• Depresyon ve anksiyete
• Duygu durum değişiklikleri
• Cilt ve saç problemleri
• Ağız kuruluğu, diş kaybı, dişeti problemleri
• Mesane ve üriner sistem problemleri
• Eklem ve kas ağrıları olarak sıralanır.

Erken menopoz belirtileri yaşayan kadınların tanı ve tedavi için hastanelerin Jinekoloji yani Kadın Hastalıkları Bölümüne başvurmaları gerekir.

Erken menopoz şikayetlerinde kadınlar genelde adet düzensizliği ve kısırlık problemleri sebebiyle doktora başvurur. Doktor hastanın şikayetleirni dinledikten sonra yumurtalık fonksiyonlarını ölçen hormon düzeylerini öğrenmek için çeşitli testler yapar. 30 yaş öncesi kadınlarda genetik tarama yapılarak tanı konulabilir.

Erken menopoz tanısı konulduktan sonra en önemli nokta kadının ileride anne olma isteğinin bulunup bulunmamasıdır. İlgili doktor tedaviyi bu yönde planlar. Eğer kadın ileride anne olmayı planlıyorsa tedavi doğurganlığı koruyacak şekilde yapılır. Öncelikle mümkünse embriyo dondurma işlemi yapılarak kadının ileride çocuk sahibi olma şansı arttırılır. Gelişen teknoloji sayesinde erken menopoz sonrasında kadının gebe kalma ihtimali oldukça artmıştır.

Hormon tedavisi ile östrojen eksikliğine bağlı gelişen semptomlar hafifletilir. Gelişebilecek kemik erimesini ve kalp-damar hastalıklarını önlemek için önleyici tedaviler uygulanır. Erken menopozdan sonra kadının tekrar adet görmesini sağlamak ya da kadının anne olabilmesi çok düşük bir ihtimaldir. Uygulanacak tedaviler sürecin daha konforlu geçmesini sağlamak, kadının yaşam kalitesini arttırmak amacıyla yapılır.

Erken menopoz tedavisinde tıbbi tedaviye destek amacıyla bitkisel tedaviden yardım alınabilir. Erken menopoz için hormon düzenleyici bitkiler kullanılabileceği gibi fitoöstrpjenik otlar da kullanılabilir.

Hormon Düzenleyici Bitkiler: Taze soğan, kuşkonmaz, rezene gibi bitkiler bozulan hormon dengesini düzenlemeye yardımcı olur. 

Fitoöstrojenik Bitkiler: Soya fasulyesi, adaçayı, keten tohumu, yonca gibi bitkilerin içeriği östrojen hormonuna çok benzerdir. Erken menopoz vakalarında östrojen seviyesini düzenlemek için bu tür bitkilerden yardım alınabilir.

Erken menopoz tedavisinde yaşam tarzında yapılacak değişiklikler de çok önemlidir.

• Stresten uzak durmak
• Kalsiyum ağırlıklı beslenmek
• Sigara ve alkol kullanımını bırakmak
• Düzenli spor yapmak
• Duygusal anlamda destek almak sürecin daha kolay geçmesini sağlar.