Ege Bölgesi

Ege Bölgesi, Türkiye’nin coğrafi bölgelerinden biridir.

1941 yılında Ankara’da gerçekleştirilen Birinci Coğrafya Kongresi‘nde alınan karara göre Türkiye yedi bölgeye ayrılmıştır. Bunlar; Karadeniz, Akdeniz, Marmara, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Ege Bölgesi‘dir. Her bölge kendi içinde bölümlere ayrılmıştır.

Ege Bölgesi ismini kıyısında bulunduğu Ege Denizi’nden alır. Türkiye‘de bulunan en uzun kıyı şeridine sahip bölgedir. Yüzölçümü bakımından ise en büyük 5. bölgedir. İki bölüme ayrılır, bunlar: Ege Bölümü ve İç Batı Anadolu Bölümü‘dür. Doğuda İç Anadolu Bölgesi, batıda Ege Denizi, kuzeyde Marmara ve güneyde Akdeniz Bölgesi ‘yle çevrilidir.

Kuzeyde; Simav Dağları, Kaz Dağı, Dominiç Dağı ve Madra Dağı doğuda; Emir Dağları ve Türkmen Dağı, güneyde; Göreli Dağı ve Karakuş Dağı, batıda ise Çanakkale‘ye bağlı Bababurun‘dan başlayarak tüm Edremit Körfezi, Aydın ve İzmir‘in tüm kıyı şeritleri ve Muğla'da, Köyceğiz hariç, kuzeyden güneye Köyceğiz kıyılarına kadar olan kısım Ege Bölgesi‘dir.

Nüfusu en fazla olan il en başta olmak üzere Ege Bölgesi‘nde bulunan iller:

• İzmir
• Manisa
• Aydın
• Denizli
• Muğla
• Afyonkarahisar
• Kütahya
• Uşak

Ege Bölgesi‘nin batısından iç kesimlerine kadar Akdeniz iklimi görülür. Fakat  batıdan doğuya doğru yükseltinin, güneyden kuzeye doğru da enlemin etkisi ve denizden uzaklaşma sebebiyle Akdeniz iklimi bozulur ve Karasal İklime geçilir.

Ege Bölgesi‘nin Akdeniz iklimi etkisi altında olan kesimlerinde yazlar sıcak ve kurak kışlar ılık ve yağışlıdır. Yıllık ortalama sıcaklık 17-18°C dir. Sıcaklık kıyıdan, iç kesimlere ve kıyı boyunca güneyden, kuzeye doğru gidildikçe düşme gösterir. En soğuk kış aylarında sıcaklık güneyde ortalama 14 derece iken kuzeyde ortalama 8 derecedir. Yazın akdeniz ikliminin hakim olduğu kıyı kesimlerinde sıcaklık ortalama 29 derece iken karasal iklim yaşanan iç kesimlerde 25 derece olmaktadır. Yıllık yağış miktarı ortalama 600-1000 mm arasındadır.

Ege Bölgesi‘nin kıyı kesimlerinde bitki örtüsü makidir. Zakkum, zeytin, kermez meşesi, mersin, defne, keçiboynuzu ve kocayemiş gibi bodur bitki toplulukları görülür. Yüksek yerlerinde ise kızılçam ormanları bulunur.

İç kesimlerde bitki örtüsü bozkırdır. Alçak yerler de gelincik, koyun yumağı, üzerlik ve yavşan otu gibi bitkiler yetişirken yükseklerde yer yer meşe ormanları vardır.

Ege Bölgesi‘ndeki yer şekillerinin önemli bir bölümü 3. ve 4. jeolojik zamanda yer hareketleriyle oluşmuştur. Batısında kırılarak çöken alanlar grabenleri yükselenler ise horstları oluşturmuştur. Horst ve Grabenlerin en çok oluştuğu yer Ege Bölgesi‘dir. Dağlar doğudan batıya doğru uzandığından denize diktir. Dağlar arasındaki graben alanlarında oldukça geniş alüvyon ovaları bulunur. İç Batı Anadolu Bölümü daha düzdür ve yükselti batıdan doğuya doğru artar. Bu bölümde yüksek düzlükler ve bu düzlükler üzerinde tek dağlar bulunur. Ege Bölgesi’nin en dağlık ve en yüksek yeri Menteşe Yöresi‘dir.

Akarsular akışlarını eğimi az olan Graben ovaları üzerinde sürdürdüğünden sürekli yatak değiştirerek menderesli vadi oluştururlar. Bu sebeple Ege Bölgesi‘ndeki akarsuların akarsu hızı, yatak eğimi ve aşındırma gücü azalırken uzunluğu artmıştır. Yine akarsu eğiminin az olmasına bağlı olarak hidroelektrik potansiyelleri de düşüktür.

Ege Bölgesi, göl bakımından fakir bir bölgedir. Oluşan göller ise alüvyal set göllerine örnektir.

Dağların kıyıya dik olmasının bir etkisi de kıyı çizgisinde girinti çıkıntının oldukça fazla olmasıdır. Bu sebeple çok sayıda körfez bulunmaktadır.

Batı Anadolu Fay Hattı ; Gökova körfezi, Büyük Menderes Grabeni, Kuşadası ‘nın güneyinde yer alan Yavansu fayı, Küçük Menderes Fayı, Gediz Grabeni ve Simav Gölü‘nü kapsamaktadır. Bölgede sık sık depremler meydana gelmektedir. Boğazaiçi Üniversitesi‘nin yaptığı araştırmaya göre İzmir ve çevresi birinci derece deprem bölgesidir.
Kırılma faaliyetlerinin yoğunluğu nedeniyle Ege Bölgesi kaplıca ve sıcak su kaynakları açısından en zengin bölgedir. 31 tanesi İzmir‘de olmak üzere toplamda 123 tane sıcak su kaynağı bulunmaktadır.

• Emir Dağı

• Spil Dağı

• Ahır Dağı

• Dilek Dağı

• Emirdağ

• Murat Dağları

• Nif Dağı

• Türkmen Dağı

• Uysal Dağı

• Domaniç Dağı

• Kumalar Dağı

• Demirci Dağları

• Sandıklı Dağları

• Murat Dağı

• Şaphane Dağı

• Akdağ

• Eğrigöz Dağı

• Yamanlar Dağı

• Çal Dağı

       Hostlar

• Kaz Dağları

• Madran Dağı

• Yunt Dağı

• Bozdağlar

• Aydın Dağları

• Menteşe Dağları

• Balat Delta Ovası
• Denizli Ovası
• Tavas Ovası
• Çiril Ovası
• Örencik Ovası
• Banaz Ovası
• Akhisar Ovası

         Grabenler

• Edremit
• Gediz
• Bakırçay
• Küçük Menderes ve
• Büyük Menderes

• Bafa Gölü

• Marmara Gölü

• Işıklı Gölü

• Simav Gölü

• Serçin Gölü

• Azap Gölü

       Yapay Göller

• Adıgüzel Baraj Gölü

• Kemer Baraj Gölü

• Gediz

• Büyük ve Küçük  Menderes

• Susurluk

• Bakırçay

• Meriç

• Sakaryadır

• Orhaneli çayı

• Nilüfer çayı

• Gönen çayı

• Homeros Vadisi

• Kelebekler Vadisi

• Yeşil Vadi

• İzmir Körfezi

• Edremit Körfezi

• Gökova Körfezi

• Kuşadası Körfezi

• Güllük Körfezi

• Çandarlı Körfezi

Ege Bölgesi kentleşmenin en yoğun yaşandığı bölgedir. Son yıllarda hızlı bir nüfus artışı yaşanmaktadır.

Ege Bölgesi'nde kentler ana yolların ve verimli ovaların kenarlarında yer alırken kıyı kesiminde körfez kenarlarına kurulmuştur. Ovalardaki akarsu kenarlarında ve vadi içlerinde ise kırsal yerleşmeler bulunur.

Ege Bölgesi toplam nüfusu Türkiye İstatistik Kurumu 2014 verilerine göre 10 milyon 446 bin 471 kişidir. Ege Bölgesi'nin ortalama nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının üzerindedir ve Türkiye nüfusunun 1/8‘i Ege Bölgesi'nde yaşamaktadır. Ege Bölgesi, nüfus yoğunluğu açısından Marmara Bölgesi'nden sonra ikinci sırada gelmektedir. Bölgede nüfusun %62,2‘si kentlerde yaşamaktadır.  

İllere Göre Nüfus Dağılımı (TÜİK, 2014)

• İzmir 4 milyon 113 bin 72
• Manisa 1 milyon 367 bin 905
• Balıkesir 1 milyon 189 bin 57
• Aydın 1 milyon 41 bin 979
• Denizli 978 bin 700
• Muğla 894 bin 509
• Çanakkale 511 bin 797
• Uşak 349 bin 459

Ege Bölgesi’nde iklime bağlı toprak koşulları ve ulaşımın kolay sağlanabilmesi nedeniyle nüfusun çoğunluğu geçimini tarımla sağlar.

Ege Bölümü‘nde Akdeniz iklimine uygun bitkiler daha fazla yetişirken İçbatı Anadolu Bölümü‘ne gidildikçe bu bitkiler yerini tahıla bırakır. Bu bölümde hayvancılıkta yoğun olarak yapılır.

Ege Bölümü Türkiye tütün üretiminin %50‘sini, zeytin üretiminin %48‘ini, üzüm üretiminin %40‘ını, incir üretiminin %82’sini, pamuk üretiminin %42‘sini, turunçgil üretiminin %10‘unu sağlarken İç Batı Anadolu Bölümü haşhaş üretiminin %90‘ını ve tahıl üretiminin %10‘unu karşılar. Ege Bölümü‘nde ayrıca pirinç, domates, patates, salatalık, kereviz, biber, kereviz, patlıcan, elma ve kiraz yetişirken İç Batı Anadolu Bölümü‘nde ayçiçeği, baklagiller ve şekerpancarı da yetişir.

Tütün en yoğun olarak Bakırçay Ovası‘nda, Zeytin Edremit – Ayvalık Yöresi‘nde, üzüm ve incir Gediz Ovası, Küçük Menderes, Büyük Menderes ovalarında, pamuk Gediz ve Büyük Menderes Ovası‘nda, turunçgiller İzmir‘in güneyindeki kıyı ovalarında, haşhaş Afyonkarahisar çevresinde, buğday ve arpa Kütahya, Denizli ve Afyon‘da nohut ise Uşak‘ta yetiştirilir.

Ege Bölgesi‘nde hayvancılığın yapıldığı alanlar kısıtlıdır ve her geçen gün otlaklar azalmaktadır. Hayvan sayısı azalsa da birtakım hayvancılık faaliyetleri yürütülmektedir.

• Manisa, Denizli, İzmir çevresinde kümes hayvancılığı
• Manisa, İzmir, Aydın ve Muğla çevresinde arıcılık
• Kıyı kesimlerde balıkçılık
• Menteşe Yöresi‘nde kıl keçisi yetiştiriciliği
• İç kesimlerde koyun yetiştiriciliği yapılmaktadır.

Ayrıca; yer yer koç ve oğlak yetiştiriciliği yapılırken büyük kentlerin ve şeker fabrikalarının çevrelerinde büyükbaş hayvancılıkta yapılmaktadır.

Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi‘nden sonra Türkiye‘nin sanayi bakımından en gelişmiş ikinci bölgesidir.

Ege Bölümü ve İç Batı Anadolu Bölümü arasında sanayi oranı bakımından büyük oranda fark vardır. İzmir‘in de içinde bulunduğu asıl Ege Bölümü sanayi bakımından çok daha fazla gelişmiştir. İzmir hem sanayi açısından hem de ihracat limanı olması nedeniyle bölgenin en önemli şehridir. İzmir Fuarı bölgenin ekonomisi üzerinde oldukça etkiliyken Aliağa Petrol Rafinerisi de bu şehirde bulunmaktadır.

• Otomotiv Fabrikaları, İlaç Fabrikaları, Mobilya Fabrikaları: İzmir
• Çimento Fabrikaları: İzmir, Denizli, Afyon
• Dokuma Fabrikaları: Denizli, Aydın, İzmir, Manisa
• Deterjan Fabrikaları: İzmir, Manisa
• Kağıt Fabrikaları: Afyon, İzmir
• Halı-Kilim Fabrikaları: Manisa, Kütahya, Muğla, Milas, Denizli, Tavas
• Petro-kimya Kuruluşları: İzmir, Aliağa
• Deri-Kösele Fabrikaları: İzmir, Manisa, Uşak
• Seramik Fabrikaları: Kütahya, Manisa
• Şeker Fabrikaları: Uşak, Kütahya ve Afyon illerinde yer almaktadır.
• Tuğla-Kiremit Fabrikaları: Manisa, Aydın
• Çini-Porselen Fabrikaları: Kütahya
• Jeotermal Enerji Santrali: Denizli, Sarayköy, Aydın, Germencik
• Elektronik Eşya Fabrikaları: İzmir, Manisa, Aydın, Nazilli, Denizli
• Gübre Fabrikaları: Kütahya, İzmir
• Termik Santraller: Muğla, Manisa, Kütahya dolaylarında kurulmuştur.

Ayrıca; İzmir, Manisa, Akhisar illerinde Sigara Fabrikaları hazırlanmış fakat henüz faaliyete geçmemişlerdir.

Ege Bölgesi, en fazla linyit çıkarılan bölgedir. Termik santrallerinin fazla olma sebebi de budur.

• Linyit: Kütahya (Tavşanlı,Tunçbilek, Seyit Ömer, Değirmisaz), Manisa(Soma)
• Mermer: Afyon, Kütahya, Manisa çevresi Muğla (Yatağan ), Aydın,ve Denizli
• Tuz: İzmir-Çamaltı Tuzlası
• Demir: Edremit (Kaz dağı)
• Bor Mineralleri: Kütahya-Emet
• Zımparataşı: İzmir-Aydın-Muğla çevresi
• Civa: Uşak (Eşme), İzmir (Ödemiş-Karaburun-Çeşme),
• Krom: Kütahya, Muğla çevresi.

Ege Bölgesi Türkiye turizminde Akdeniz Bölgesinden sonra 2. sırada gelmektedir. Bölgede turizm denince ilk akla gelen deniz turizmidir.

Ege Bölgesi'nin en çok kullanılan plaj ve denizden yararlanma sahaları

• İzmir çevresinde Urla, Çeşme, Dikili, Gümüldür ve Foça
• Aydın'da Kuşadası ve Didim
• Muğla'da Bodrum, Marmaris, Fethiye, Datça, Gökova, Köyceğiz'dir.

Ege Bölgesi‘nde sağlık turizmi de oldukça yaygındır. Bütün illerde çeşitli sıcak su kaynakları ve şifalı sular bulunmaktadır.

Ege Bölgesi‘ndeki başlıca kaplıcalar

• Muğla‘da Soma ve Kula kaplıcaları,
• Salihli, Turgutlu, Alaşehir kaplıcaları,
• Alaşehir‘de Sarıkız madensuyu ile Gördes‘te Ece madensuyu
• İzmir‘de Agamemnon kaplıcaları, Bergama, Menemen, Dikili, Çeşme kaplıca ve ılıcaları,
• Aydın‘da Germencik kaplıcası,
• Muğla‘da Köyceğiz kaplıcası,
• Kütahya‘da Simav ve Gediz kaplıcaları,
• Afyonkarahisar‘da Sandıklı kaplıcası,
• Afyonkarahisar madensuyu,
• Denizli'de Pamukkale kaplıcası

Tarihi açıdan da zengin kaynaklara sahip olan Ege Bölgesi bu yönüyle de dünyanın her tarafından insan çekmektedir.

Efes kenti kalıntıları, Bodrum Kalesi, Meryemanaevi, Antik Pergamon kenti, Didyma, Prien ve Miletos, Sart-Afrodisias ve Hierapolis kentleri kalıntıları ziyaretçi akınına uğrayan yerler arasındadır.

Ayrıca bölgede birçok müze, örenyeri ve milli park bulunduğu gibi dağ turizmi içinde tercih edilmektedir.

Ege Bölgesi'nde karayolu ağı oldukça gelişmiş durumdadır. İzmir, Manisa, Denizli ve Afyonkarahisar önemli kavşak yolları üzerinde olduğundan başlıca ulaşım merkezleridir.  Deniz yolu ile ulaşım Çandarlı, İzmir, Bodrum, Çeşme, Aliağa, Didim, Fethiye, Marmaris ve Ayvalık‘ta sağlanabilir. Hava yolu ulaşım imkanı Bodrum, İzmir, Uşak, Dalaman, Kütahya, Denizli, Edremit‘te mevcuttur. İzmir ve Aydın arasında bulunan demiryolu Türkiye'nin ilk demiryoludur.