Angkor Vat

Angkor Vat (Angkor Wat), Kamboçya'da 162.6 hektarlık bir alana sahip, dünyanın en büyük dini anıtlarından biri olan tapınak kompleksidir. Başlangıçta Khmer İmparatorluğu döneminde Tanrı Vishnu'ya adanmış bir Hindu tapınağı olarak inşa edilmeye başlanan yapı, 12. yüzyılın sonuna doğru bir Budist tapınağına dönüştürülmüştür.

Khmer Kralı II. Suryavarman tarafından 12. yüzyılın başlarında, Khmer İmparatorluğu'nun başkenti olan Yasodharapura'da inşasına başlanan tapınak, önceki kralların Tanrı Şiva'ya olan bağlılığından koparak Tanrı Vishnu'ya ithaf edilmiştir. Angkor Vat, 5 kilometreden uzun bir hendek içinde, 3.6 kilometrede uzunluğunda bir dış duvar ve her biri yukarı doğru yükselen üç dikdörtgen galeriden oluşmaktadır.  Çoğu Angkor tapınağının aksine, Angkor Vat batıya yönelmiştir. Tapınağın tam ortasında mimari açıdan tarzı anlamlandırılamayan kuleler vardır.

Bölgedeki en iyi korunmuş tapınak olan Angkor Vat, yapıldığı günden bu yana önemli bir dini merkez olarak kalmayı başaran tek yapıdır. Kamboçya'nın sembolü haline gelen tapınak,Tapınak, Khmer mimarisinin klasik tarzının zirvesini yansıtmaktadır.  Kamboçya'nın ulusal bayrağında da yer alan tapınak, turistler için ülkedeki en önemli cazibe merkezi konumdadır. 

• Angkor Wat, Siem Reap kasabasının 5.5 km kuzeyindeki Angkor şehrinde bulunmaktadır. Önemli antik yapıların bulunduğu Kamboçya'nın bu bölgesinde, Angkor'un en güneyinde yer almaktadır.
• Efsaneye göre, Angkor Wat'ın inşaatına, oğlu Precha Ket Mealea için bir saray yaptırmak isteyen Kral Indra emri üzerine başlanması planlandı. 13. yüzyılda yaşayan Çinli gezgin Zhou Daguan'a göre ise, kimileri tapınağın tek bir gecede ilahi bir mimar tarafından yapıldığına inanıyordu. 
• Tapınağın ilk tasarımı ve inşası, 12. yüzyılın ilk yarısında, II. Suryavarman döneminde (1113 - 1150) gerçekleşti. Tanrı Vishnu'ya adanmış olan yapı, çoğunluklar Kral ve erkanının kullanacağı bir devlet tapınağı olarak inşa edildi. Tapınağın büyük bir bölümünün Kral'ın ölümünden önce tamamlandığı düşünülüyor.
• Angkor, 1177 yılında, II. Suryavarman'ın ölümünden yaklaşık 27 yıl sonra Khmer'in geleneksel düşmanları olan Güney Afrikalı kabile Chams'lar tarafından fethedildi. Bu tarihten sonra imparatorluk, kuzeyde yeni bir başkent ve iki eyalet tapınağı (sırasıyla Angkor Thom ve Bayon) kuran yeni kral VII. Jayavarman tarafından yeniden kuruldu.
• Angkor Vat, 12. yüzyılın sonlarına doğru, yavaş yavaş Hindu ibadet merkezinden bir Budist tapınağına dönüştürüldü ve günümüze kadar bu haliyle geldi. Tapınak 16. yüzyıldan sonra büyük ölçüde ihmal edilmesine karşın, hiçbir zaman halk tarafından tamamen terkedilmedi. Angkor'da keşfedilen 17. yüzyıldan kalma on dört yazıtta, bölgede küçük yerleşim birimleri kuran Japon Budistlerden bahsedilmektedir. Bu yazıtlar arasında en iyi bilineni, 1632'de Khmer Yeni Yılı'nı kutlayan Ukondafu Kazufusa'ya aittir.
• Tapınağa gittiği bilinen ilk Avrupalı, 1586'da burayı ziyaret eden Portekizli rahip António da Madalena'dır. Madalena tapınak hakkında yazdığı notlarda "Kendisinden başka hiçbir şeye benzemeyen bu olağanüstü yapıyı bir kalemle tanımlamam mümkün değil" diye belirtmiştir. Ayrıca "İnsan dehasının üretebileceği tüm ayrıntılara sahip" diye de eklemiştir.
• 19. yüzyılın ortalarında Angkor Vat, yazdığı gezi notlarının yayınlanmasıyla burayı popüler hale getiren Fransız yazar ve kaşif Henri Mouhot tarafından ünlenmiştir. Mouhot kitabında Angkor Vat'tan "Bazı antik Michelangelo'lar tarafından dikilen bu tapınaklardan biri, en güzel binalarımızdan dahi daha etkileyicidir. Angkor Vat, Yunanistan veya Roma'nın bize bıraktığı her şeyden daha büyüktür ve ulusunun şu anda içinde olduğu barbarlıkla üzücü bir tezatlık sunar" diye bahsetmiştir.
• Angkor Vat'ın gerçek tarihi, Mouhat'ın kitabının yayınlanmasından sonra ortaya çıktı. Yapılan restorasyon çalışmaları sırasında toplanan stilistik ve epigrafik bulgular bir araya getirildi. Tapınakta eski yerleşim yerlerinde bulunan mutfak eşyaları, silahlar ya da giyim eşyaları gibi objeler bulunmuyordu. Bir komisyon kuruldu ve Angkor binaları üzerine yazılmış yazıtlar kopyalanarak linguistik ve tarih araştırmacılarına iletildi.
• 1885 yılına gelindiğinde, araştırmacılar tapınağın kronolojisinin ana hatlarını belirlediler. 1898'de Fransızlar, Angkor'un korunması adına önemli bir miktar fon ayırmaya karar verdi. 
• 20. yüzyılın başlarında, Angkor Vat hatırı sayılır bir restorasyon çalışmasından geçirildi. Arkeolog ve işçilerden oluşan bir ekip, titizlikle yürüttükleri bir çalışmayla, yıllar içinde tapınağı saran ormanı geri itip güneşin bir kez daha tapınağın karanlık köşelerini aydınlatmasına izin verdi. 
• Kamboçya'nın güçlü bir simgesi olan Angkor Vat'ın tasviri, 1863 dolaylarında Kamboçya ulusal bayrağının bir parçası haline getirilmiştir. 9 Kasım 1953'te Fransa'dan bağımsızlığını kazanan Kamboçya, Angkor Vat'ın tüm kontrolünü eline geçirmiştir. Tapınak 1992 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.

• Angkor Wat'ın mimari planı, tapınağın göksel bir önemi olduğunu göstermektedir. Bu durum, gündönümünde tapınaktaki kulelerin teraslarından bakıldığında oluşan görüş çizgilerinden farkedilebilir. Tapınak, tanrıların evi olan Meru Dağı'nın bir temsili hüviyetindedir. Kulelerin merkezi "Quincunx"u ve dağın beş tepesini, duvarlar ve hendek ise çevredeki dağlık alanları ve okyanusu simgelemektedir. Ayrıca tapınağın ana kulesi, bahar ekinoksunda sabah güneşiyla aynı hizaya gelmektedir.
• Çoğu Khmer tapınağının aksine, Angkor Vat, doğuya değil, batıya yönelecek şekilde inşa edilmiştir. Bu durum, Maurice Glaize ve George Coedes gibi pek çok araştırmacının, Suryavarman'ın tapınağı aynı zamanda kendi anıt mezarı olarak inşa ettirdiği yönünde düşünmesine yol açmıştır. Ayrıca arkeolog Charles Higham, merkez kulede bulunan bir kabın mezar küpü olarak kullanılmış olabileceğini söylemiştir. Ancak araştırmacılar Freeman ve Jacques, Angkor Vat'ın yapıldığı dönemde pek çok tapınağın batıya dönük inşa edildiğini ve bunun batıyla ilişkili olan Tanrı Vishnu'ya olan bağlılıktan kaynaklandığını öne sürmektedirler.
• Angkor Vat, adını verdiği klasik Khmer mimarisinin (Angkor Wat tarzı) ana örneğidir. 12. yüzyılda Khmer mimarları, ana yapı malzemesi olarak kumtaşı kullanımında ustalaşmışlardır. Tapınaktaki görünür alanların çoğu kumtaşı bloklardır. Laterite, dış duvarlar ve gizli yapısal parçalar için kullanılmıştır. Doğal bir tür reçine veya sönmüş kireç olduğu tahmin edilmesine rağmen, blokları birleştirmek için kullanılan bağlayıcı madde henüz tanımlanamamıştır.
• Tapınak, tasarımdaki uyumla gören herkesin beğeni ve övgüsünü toplamaktadır. 20. yüzyılın ortalarından kalma bir Angkor koruyucusu olan Maurice Glaize'ye göre tapınak; "Güç, birlik ve tarzın bir eseridir ve oranlarının tam olarak dengelenmesiyle klasik bir mükemmellik kazanmaktadır"
• Tapınakta mimari açıdan bahsedilebilecek karakteristik unsurlar şunlardır;
  • nilüfer tomurcukları şeklinde ojiv kule;
  • geçiş yollarını genişleten galeriler;
  • muhafazaları bağlayan eksenel galeriler;
  • tapınağın ana ekseni boyunca görülen haç biçimli teraslar,
  • kulelerde yaldızlı sıva,
  • kısmalardaki bazı figürlerdeki yaldızlar,
  • ve ahşap tavan panelleri. 

• Angkor Vat 1990'lardan sonra önemli bir turizm merkezi haline geldi. 1993 yılında bölgeyi yalnızca 7.650 kişi ziyaret etti. 2004 yılına ise, hükümet açıkladığı rakamlarına göre 561.000 yabancı ziyaretçinin yarısı Angkor Vat'ı görmek için bölgeye geldi. Bu sayı 2007 yılında bir milyonun üzerine, 2012 yılına kadar iki milyonun üzerine ulaştı. 2013 yılında iki milyondan fazla yabancı turist alan Angkor Vat'ı ziyaret etti.
• Bölge 1990'dan beri, Kamboçya hükümeti tarafından yetkilendirilen özel bir kuruluş olan SOKIMEX grubu tarafından yönetiliyor. Turist akını bugüne kadar -bazı duvar yazıları dışında- nispeten az hasara yol açtı. Alanı korumaya yönelik alınan önlemlerin yanı sıra, hükümet bazı ek fonlar da sağladı. 2000 yılından sonra, tüm Angkor bölgesi genelinde elde edilen bilet gelirlerinin yaklaşık % 28'i Angkor Vat'dan sağlandı.
• Angkor Vat, yıllar boyunca turizmde önemli bir büyüme kaydettiği için, UNESCO tarafından "Angkor'un Korunması ve Geliştirilmesine Yönelik Uluslararası Koordinasyon Komitesi" kuruldu. (ICC). Bu komitenin hükümete sunduğu öneri doğrultusunda Angkor'un korunması güçlendirilirken, eğlence tesisleri ve lüks oteller barındıran "Angkor Turist Şehri" projesi ortaya kondu.