Enflasyon

Enflasyon, mal ve hizmetlerdeki fiyat düzeyinin sürekli yükselmesi karşısında paranın satın alma gücünün düşmesine denilir.  Kısaca; fiyatlar genel düzeyinin sürekli yükselmesi ve bireylerin gelirinde bir yükselme olmaması sonucu alım gücünün düşmesi enflasyon şeklinde tanımlanmaktadır. 

1- Talep Enflasyonu

Burada enflasyon, mal ve hizmetlere olan talebin sürekli olarak artmasından kaynaklanmaktadır.

Arz edilen mal ve hizmet miktarı talep edilen mal ve hizmet miktarından daha azdır. Bu ekonomik ortamda talep artışından kaynaklanan fiyat artışı ortaya çıkmaktadır. Bu tür enflasyon, hızla büyüyen ve işsizliğin azaldığı ekonomilerde görülmektedir.

2- Maliyet Enflasyonu

Bu enflasyon türü, petrol ve gıda gibi emtia fiyatlarının artması ya da doğal afetler gibi sebeplerle üretimdeki maliyet artışından kaynaklanmaktadır. Maliyet artışı sebebiyle, toplam üretim azalmakta ve dolayısıyla fiyatlar artış yönünde eğilime girmektedir. 

3- Para Arzı

Para arzındaki artışlar da enflasyonist bir ortam yaratmaktadır. Bir ülkede ihracat oranı ithalat oranından daha az ise; dış ticaret açığı oluşmaktadır. Oluşan açık  para ihtiyacı ortaya çıkartmakta, Merkez Bankası da karşılıksız para basarak bu açığı kapattığı takdirde paranın değeri düşmekte ve enflasyonist bir ortam oluşmaktadır.

4-Enflasyon Beklentileri

Tüketici ve üreticilerin gelecek dönemler için de fiyatların artacağı yönündeki beklentileri, ücret talepleri vasıtasıyla mal ve hizmet fiyatlarının artmasına sebep olmaktadır.

Deflasyon:  Fiyatlar genel düzeyinin sürekli azalmasına deflasyon denmektedir. Bu anlamda enflasyonun tam tersi olmaktadır. 

Fiyatların sürekli düşmesi sebebiyle yatırımcılar yatırımlarını ve tüketiciler harcamaları durdurmaktadır. Düşük talep ve işsizlik oranlarının artması ekonomiyi yavaşlatarak resesyon ve daha sonraki safha olan depresyon durumuna dahi sokmaktadır. 

Stagflasyon: İşsizlik ve ekonomik durgunluğun bir arada bulunduğu ekonomik durumdur. Stagflasyonun en önemli yaşanmış ekonomik olayı; 1970 lerde yaşanan petrol krizi ile örneklendirilmektedir. O dönemde petrol fiyatları büyük ölçüde artmış, bu sebeple de üretimde oluşan büyük düşüş durgunluk yaratmış, beraberinde yüksek işsizlik meydana getirmiştir.

Slumpflasyon: Ekonomik küçülmeye rağmen yaşanan yüksek enflasyon durumudur. Bilinen örneği 1929 Büyük Buhran' dır. Büyüme oranının eksi oranlarda görülmesi bu ekonomik durumun en önemli göstergesi olmaktadır.

Enflasyonist ortam yatırım kararları almak için belirsiz bir ortam yaratmaktadır. Dolayısıyla bu dönemlerde yanlış karar alma riski oldukça yüksektir. 

Bu dönemlerde yatırım maliyetleri oldukça yüksek olacağından yatırımcılar yeni iş alanları açmak yerine paradan para kazanabileceği, alanlara parasını devretmeyi tercih etmektedir.  Bunun sonucunda da reel yatırımlar ve istihdam azalacak, ekonomi de küçülecektir.

Enflasyon paranın fiyatının arması demektir. Dolayısıyla bu da faizin artması anlamına gelmekte, artan kredi faizleri de yatırımcıların yatırım yapmasını engellemektedir. 

Yüksek enflasyon, ülke ekonomisini ve verimliliğini olumsuz etkileyeceğinden , diğer ülkelerle olan ekonomik rekabet gücü de zayıflayacaktır. Bunun yanı sıra; yabancı yatırımcılar riskli olan bu ekonomik ortamdan kaçacak, ülkenin ekonomik kredibilitesi yara alacaktır.

Maliye Politikası

Enflasyonist ortamdaki gelir ve kaynak dağılımındaki adaletsizlik ve aksaklıkları düzenlemek amacıyla devlet parasal tabanı kontrol altına almayı amaçlamaktadır.

Enflasyonla mücadele kısa dönemde talebi daraltmaya yönelik politikalar uygulamaktadır. Maliye politikası araçları:

-Bütçe Uygulamaları

-Vergi Politikaları; vergi oranlarını arttırıcı önlemler alınmaktadır.

-Kamu Harcamalarını azaltıcı önlemler alınmaktadır.

-Borçlanma Politikaları ise; iç borçlanmaya gidilmesi şeklinde uygulanmaktadır.

Para Politikası

Bu politikaları uygulamada en önemli aktör; Merkez Bankası'dır. Bu dönemde Merkez Bankası sıkı para politikası uygulayarak parasal istikrarı sağlamayı amaçlamaktadır. 

 En önemli para politikası aracı kısa vadeli faizler olmakla beraber, bunun yanında açık piyasa işlemleri, reeskont oranları, zorunlu karşılıklar ve döviz kontrolleri  gibi diğer araçları da kullanarak enflasyon ile mücadele etmektedir.

Bu süreçlerin sağlıklı şekilde işleyebilmesinin en önemli şartı ise Merkez Bankası' nın bağımsız olmasıdır.